Biologiya” kafedrasi odam anatimiyasi fanidan amaliy mashg’ulotlarini bajarish uchun uslubiy ko‘rsatma bilim sohasi

Ko‘r ichak(caecum)-ning pastki qismidan chuvalchangsimon o‘simta,ko‘tariluvchi chambar ichak, ko‘ndalang chambar ichak, tushuvchi chambar ichak, to‘gri ichak joylashgan. Uning chuvalchangsimon o‘simtasi(appendix vermiformis) bo‘lib, o‘simtaning uzunligi 3-4 sm dan 18-20 sm gacha bo‘ladi.
Chambar ichak – ko‘r ichakning davomi bo‘lib xizmat qiladi. Uning 4 ta ko‘tariluvchi chambar, ko‘ndalang chambar, pastga tushuvchi chambar va sigmasimon qismlari o‘tadi. Sigmasimon qismi keyinchalik dumg’aza umurtqasining yuqori cheti sathidan to‘g’ri ichak bilan tutashadi.
To‘gri ichak(rectum) – 15-20 sm bo‘lib, butun ovqat hazm qilish kanalini oxirgi qismidir. To‘g’ri ichak orqa chiqarish teshigi bilan tugaydi. Bu teshikni 2 ta muskul, ya’ni ichakning doiraviy silliq muskulidan iborat ixtiyoriy bo‘lmagan ichak sfinkteri va ko‘ndalang targ’il muskuldan iborat ixtiyoriy tashqi muskuli bor.
Me’da osti bezi (pancreas)-me’daning orqa sohasida I-II bel umurtqalari qarshisida ko‘ndalang joylashgan. Me’da osti bezi og’irligi 70-90 g bo‘lib, uch qismdan iborat.Bezning ichida uning uzunligi bo‘ylab shira chiqarish yo‘li bo‘lib, u o‘tning umumiy yo‘li bilan birgalikda o‘n ikki barmoq ichak so‘rg’ichiga o‘t suyuqligini quyadi.
Jigar(hepar). Jigar qorin bo‘shlig’ining yuqori qismida joylashib, tepa yuzasi diafragmaga tegib turadi. Jigarning ko‘p qismi o‘ng qovurg’a osti sohasida, oz qismi esa chap qovurg’a osti sohasida joylashgan. Jigar og’irligi 1500 g. U o‘n ikki barmoq ichakka sekret ajratib chiqaradi. Jigar hujayralarida uglevodlar to‘planadi. Jigar moddalar almashinuvida hosil bo‘lgan mahsulotlarni va qonga tushgan zaharli moddalarni tutib qolib himoya vazifasini bajaradi.
O‘t pufagi(vesica fellea)-jigar o‘ng bo‘lagining pastki yuzasidan o‘t pufagi chuqurchasida joylashgan nok shaklidagi organ bo‘lib, uning tubi, tanasi va bo‘yni bor. Jigar sekreti yashil – qo‘ng’ir rangli, taxir, ishqoriy reaksiyaga ega suyuqlik bo‘lib, yog’larga ta’sir etadi va ularni emulsiyaga aylantiradi. O‘t ichak muskullari qisqarishini kuchaytiradi. Odam jigari bir sutkada 700-800 mm o‘t ishlab chiqaradi.