Biologiya 9-sinf

 
o‘zga
ruvchanlikning variatsion qatorini hosil qiling. 
a) uzunligiga qarab ketma-ket terib chiqing 
b) barglarning uzunligini o‘lchang
 
c) olingan ma’lumotlarni javoblar varog‘iga yozing
 
d)o‘zgaruvchanlikni grafik jihatdan aks ettiruvchi variatsion egri chiziqni c
hizing. 
e) Organizmda o‘rtacha belgilarning ko‘p uchrashi sababini tushuntiring.
 
23-BILET 
1. Hujayra tarkibiga kiruvchi suv va anorganik moddalar. Suvning biologik ahamiyati uning qanday 
xossalari bilan bog‘liqligini tushuntiring.
 
Suv 
- tirik organizmlar tarkibida uchraydigan va tabiatda keng tarqalgan anorganik modda. Hujayrada suv 
qancha ko‘p bo‘lsa, uning hayot faoliyati shuncha jadal bo‘ladi. Turli hujayralarda suvning miqdori har xil.
Masalan, tish emali hujayralarida 10 % ga yaqin, o‘simlik hujayralarida esa 90 % dan ko‘proq suv bo‘ladi.
Odam va hayvonlarning tez o‘sayotgan hujayralarida qariyib 95 % suv bor. Ko‘p hujayrali organizmda
suvning o‘rtacha miqdori 80 % ni tashkil etadi. Suvning vazifalari ko‘p jihatdan uning kimyoviy va fizikaviy
xususiyatlari bilan aniqlanadi. Bu xususiyatlar asosan suv molekulasining kichikligi va ularning qutblanishi 
hamda bir-
biri bilan vodorod bog‘lar hosil qilib bog‘lanishi orqali amalga oshiriladi.
Javoblar tarqatilinmasin! Mualliflik huquqi qonun tomonidan himoyalangan. 
Biologiya fanidan barcha sinflar uchun imtixon javoblari I-005 
Anorganik moddalar
. Hujayradagi anorganik moddalarning katta qismi tuzlar sifatida uchraydi. Ular ion 
holatida yoki qattiq erimaydigan tuz ko'rinishida bo'ladi. Ion holda uchraydiganlar orasida K
+
, Na
+
, Ca
2+ 
tuzlari muhim ahamiyatga ega. Chunki ular tirik organizmlarga xos bo'lgan xususiyat qo‘zg‘aluvchanlikni

---

amalga oshiris
hni ta’minlaydi. Hujayraning buferlik xususiyati uning ichki qismidagi tuzlarning
aralashmasiga bog‘liq. Hujayraning ichki muhitini mo‘tadil darajada kuchsiz ishqoriy holatda saqlab turish
qobiliyati uning buferligi deb ataladi. Hujayraning ichki muhit buferligini asosan H
2
PO
4 
va HPO
4- 
anionlari 
ta’minlaydi. Hujayra tashqarisidagi suyuqlik va qondagi buferlik vazifasini H
2
CO
3 
va HCO
3- 
bajaradi. 
Kuchsiz kislotalar va kuchsiz ishqorlarning anionlari vodorod ionlari hamda gidroksil ionlar (OH
-
) bilan 
bog‘lanadi. Natijada hujayraning ichki muhiti buferlik darajasi, ya’ni p
H 
qiymati deyarli o‘zgarmaydi. Ca va
P ning asosiy qismi suyak to‘qimalarini hosil qilishda ishtirok etadi. Ulardan asosan murakkab kalsiy fosfat
va murakkab kalsiy karbonat tuzlari ko‘rinishda
foydalanadi.