|
TRUBA VA TRUBALI BIRIKMALAR
Trubalar har - xil diametrga ega bo‘lib, ularning birikmalari mahsus fitinglar – muftalar,
tirsaklar, troyniklar va shularga o‘xshash detallar vositasida biriktiriladi. Trubaning uchlar
-
iga tashqi tomonidan, fitinglarning esa ichki tomonidan ko’pincha silindrik truba rezbalar
qirqiladi. Rezbaning uzunligini aniqlashda trubalarni fiting bilan biriktirish harakteriga aso
-
slanadi.
Biriktiriluvchi trubalardan biriga kontrgayka va mufta butunlay buraladi va ikkinchi
truba o’qini birinchi truba o’qi bilan ustma - ust tushguncha keltiriladi, shundan keyin muf
-
tani orqaga burab , ikkinchi trubagacha buraladi (taxminan muftaning yarmigacha kelgun
-
cha) va nihoyat, kontrgayka bilan maxkamlab qo‘yiladi.(5.21-shakl)
5.21-shakl
76
Muhandislik va kompyuter grafikasi
Quvurlarning turli diametrli quvurlarni ulashini ta’minlaydigan turli xil dizaynlarga
ega bo’lishi mumkin. Quvurlar va aloqa qismlari, ulardagi strukturaviy elementlarning
o’lchamlari qanday bo’lishidan qat’i nazar, quvurining ochilishini shartli o’tishining hajmi
bilan tavsiflanadi. Shakldagi quvur qismda 2 ... 4 mm qismida burchak ko’rinadi, shuning
uchun trubadagi rezbalar qismning chetidan chiqib ketadi.
5.22-shakl
Armatura belgilashda moslama turi, shartli o’tish o’lchami va tegishli standart raqami
ko’rsatiladi. Masalan, 20 mm nominal o’tishi bilan ulash quyidagi tarzda belgilanadi: 20
GOST 8948-75 (6.22-shakl)da 20 mm quvurli ulanish quvurlari namunasini ko’rsatadi.
SHPONKALI BIRIKMALAR
Shponkali birikmalar qo‘zg‘aladigan birikmalar turiga kiradi.
Shponkalar val diametriga va uzatiladigan kuchning katta kichikligiga qarab tanlanadi.
Ular prizmatik, segmentsimon, ponasimon va boshqa shakllarda bo‘lishi mumkin. Ularn
-
ing o‘lchamlari GOSTga muvofiq tanlanadi va ish chizmasida ko‘rsatilladi. Shponka yor
-
damida tishli gildirak, vtulka, shkiv, maxovik va boshqalar valga biriktiriladi. Buning uchun
aylanuvchi detallarda bir xil o‘lchamdagi ariqchalar ochiladi va ularga shu o‘lchamdagi
shponkalar o‘rnatiladi.
Ulanishlari ba’zi hollarda, ish sharoitlariga qarab, quvurlar flanes orqali bir-biriga ula
-
nadi (5.23-shakl). Odatda, bunday aralashmalar neft va gaz quvurlarida, suv liniyalarida,
shuningdek kimyo sanoati sohasida mavjud. Flanşlar turli xil bo’ladi. Ish sharoitlari, quvur
registri va bosimiga qarab tanlanadi. Ular po’lat yoki quyma temirdan yasalgan. Flantslarni
murvat yoki saplamalar bilan ulang.
77
Muhandislik va kompyuter grafikasi
5.23-shakl
Shponkali birikmalarni ulanishi
Shponkali birikmalar aylanma harakatni valdan shkivga yoki shkivdqan valga uzatish
uchun hizmat qiladi. Shponkalarning aslida faskasi bo’lib, yigish chizmalarida bu faskalar
ko‘rsatilmaydi va bo‘ylama qirqimda qirqilmagan tarzda tasvirlanadi.
Parchalarni kalit bilan birlashtirish harakatni mildan g’ildirakka o’tkazish uchun mo’ljal
-
langan. Bunga kalit bilan erishiladi - bu milga (kasnak, tishli, kavrama, va hokazo) ulangan
qismning truba qismiga o’rnatiladi va ularni burilishga xalaqit beradi.Formadagi dyubel
-
lar prizmatik bo’lganlarga bo’linadi (5.24, a-shakl), segmentlar (5.24, b-shakl) va takozlar
(5.24, s-shakl).
5.24-shakl
78
Muhandislik va kompyuter grafikasi
Prizmatik kalitlar eng keng tarqalgan va uchta turi mavjud. Asosiy o’lchovlar (balandlik
h va kenglik b) va truba standartga ko’ra mil diametriga qarab tanlanadi.
Segmentli tugmachalar tork kam bo’lgan holatlarda qo’llaniladi. 5.25-shakl ga ishlov
beriladigan qismning asosiy ulanishining prizmatik (5.25, a-shakl)
5.25-shakl
5.26-shakl da prizma vtulka yordamida bilan burma o’rtasidagi bog’liqlikni ko’rsatadi.
Ulanishning yanada grafika bilan ifodalanishi uchun milya va qisma qismda ko’rsatilgan.
5.27-shaklda bu biriktiruvchi elementning elementlari (5.27, a), burmalar (5.27, b) va
prizma vtulkalari ko’rsatilgan (5.27, s).
5.26-shakl
79
Muhandislik va kompyuter grafikasi
5.27-shakl
Prizmatik kalitlangan ulanishning montaj chizig’i 6.28-shaklda keltirilgan. Kalitlarning
o’lchamlari vtulkaning diametriga qarab tanlanadi. Vtulkani ko’rsatish maqsadida murakk
-
ab qirqimdan foydalaniladi.
5.28-shakl
Splitslar torkni uzatish uchun mo’ljallangan, mil bilan yaratilgan ko’p qavlli ulanish
-
lardir.
Ushbu turdagi aralashmalar mashinasozlikda keng qo’llaniladi, kalitlangan ulanishlar
bilan taqqoslaganda tizimli va mustahkamlik afzalliklariga ega
80
Muhandislik va kompyuter grafikasi
5.29-shakl
Har bir splitsali tish, markazning bo’shlig’iga kirib, to’g’ridan-to’g’ri shaftga qilingan
kalit bo’lib, mil bilan ajralib turadi.
5.29-shakllarda splitsa shaft va vtulka aloqani tashkil etuvchi burchakni ko’rsatadi.
Shtif birikmasi - ehtiyot qismlarni qattiq yopish yoki ularning o’zaro o’zaro pozitsiyasi
-
ni saqlab turish uchun ishlatiladigan po’lat chiviqlardir. Birinchi holda, vintlar birlashtiruv
-
chi deb ataladi va ikkinchi holatda - o’rnatish. Ignalilar silindrsimon va konusning shakliga
ega (5.30-shakl).
5.30-shakl
Ko’pincha ponalar vintlardek ishlatiladi. Birinchidan, pona yordamida bir qismning
pozitsiyasi boshqasiga nisbatan belgilanadi, so’ngra qismlar vintlar bilan bosiladi.
81
Muhandislik va kompyuter grafikasi
5.31-shakl
Chiziqlardagi pin unsiz tasvirlangan. Agar pin mildan yoki mildan o’tib ketsa, chizil
-
gan chiziqda mahalliy chok qo’yish mumkin. ris.5.31 kuni va bir Visual tasvir pona (1) va
5.31-shakl kuni orqali uy-joy (3) bilan aralash (2) pona ko’rsatilgan, b - bu pona-ulanish
bilan chizilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
