Biologiya (2) — копия cdr

Takrorlash uchun savollar.
1. Aksonometrik proeksiyalar turi
2. Dimmetrik aksonometriya turlari
3. Aulanani aksonometrik poeksiyada yasash
4. Aksonometrik proeksiyalarda qirqim berish

---

IV
Chizmalarni qisqar-
rish va ularning 
shartli belgilari
DET
ALLARNING E
SKIZ V
A TEXNIK 
CHIZMALARI
Berilgan ikkita proek-
siyadan uchinchi 
proeksiyani qurish

---

52
Muhandislik va kompyuter grafikasi
IV BOB DETALLARNING ESKIZ VA TEXNIK CHIZMALARI
 CHIZMALARNI QISQARTIRISH VA ULARNING SHARTLI BELGILARI
Dizayn ishlarida bajarilgan ishlarning hajmini kamaytirish va chizmalarni soddalashtir
-
ish maqsadida Davlat standarti muayyan konventsiyalar va soddalashuvlarga imkon 
beradi.
Keling, loyihani tayyorlashda ishlatiladigan soddalashtirish va konvensiyalarni namoy
-
ish qilaylik.
1. Doimiy (4.1-shakl, a) yoki muntazam ravishda kesib o’tgan uzun elementlar 
(4.1-shakl, b) uzilishlar bilan ifodalanishi mumkin. Bunday holda, tasvir ikki joyda tugaydi 
va o’rta qism tashlanadi. Qolgan qismlar bir-biriga yaqinlashadi. 
Yoylardagi joylar doimiy to’lqinsimon chiziq bilan ko’rsatilgan. Shunisi e’tiborga loyiq
-
ki, faqat tasvir uzunligi kamayadi va o’lcham to’g’ri qo’llaniladi. 
4.1-shakl
2. Agar detalning bir qismini qisqartirib ko’rsatish uchun detal simmetrik bo’lishi kerak.
Detalning simmetrik o’qidan keyin to’lqinsimon chiziq bilan kesib ko’rsatiladi. (4.2-shakl). 
Frontal proeksiyaga qirqim beriladi. 
4.2-shakl

---

53
Muhandislik va kompyuter grafikasi
3. 4.3-shakl to’rta bir xil simmetrik o’yiqlar bo’lsa u xolda o’yiqlarning bida mahalliy 
qirqimdan foydalaniladi. Qolgan o’yuqlarni simmetrik o’qlari chiziladi.
4.3-shakl
4. Spitsadagi elementlarga qirqim berilmaydi. Agar o’yiq bo’lsa o’q bo’ylab mahalliy 
qirqim beriladi. (4.4-shakl).
4.4-shakl
5. Aylanali flanetsda o’yiqlar bo’lsa murakkab qirqimdan foydalaniladi. O’yiqning 
o’qlari bir chiziqda deb olinadi. (4.5-shakl).
4.5-shakl

---

54
Muhandislik va kompyuter grafikasi
7. Agar detal val shaklida bo’lsa uning qismida ko’pgina xar hil o’yiqlar bo’lsa unda 
kesimdan foydalaniladi (4.6-shakl).
4.6-shakl
8. Ba’zi hollarda teshik shaklini yanada to’liq ko’rsatish uchun, ushbu proeksiyaga mos 
keladigan asosiy titash chiziq bilan faqatgina o’yiq qismini aks ettiriladi.
4.7-shakl
4.7-shaklda detallar ikki proyeksiyasi ko’rsatilgan. (frontal va profil). Ammo bu proyek
-
siyalar teshikning shakli haqida to’liq tasavvurga ega emas. Teshikning shakli haqida to’liq 
tasavvurga ega bo’lish uchun gorizontal proyeksiyani amalga oshirish uchun tafsilot faqat-
gina bu teshikning yuqori ko’rinishini berish uchun etarli.
9. Agar simmetriya o’qi kontur chizig’iga to’g’ri kelsa, u holda qism keskin to’lqinli 
chiziq bilan ajratiladi. Bunday holatda kontur chizig’i qismning tashqi qismiga tushsa, unda 
simmetriya o’qining o’ng tomonida qattiq to’lqinli chiziq ko’rsatilgan. Kontur chizig’i uning 
qismida bo’lsa, unda simmetriya o’qining chap tomonida qattiq to’lqinli chiziq ko’rsatiladi 
(4.8-shakl).

---

55
Muhandislik va kompyuter grafikasi
4.8-shakl
Eskiz va chizilgan chizilgan detallarini chizish
Tasvirga nisbatan qo’l bilan bajarilgan chizilgan, lekin tasvirlangan ob’ektning qismlari 
orasidagi taxminiy nisbatlarning saqlanishini hisobga olgan holda eskiz deb ataladi.
Eskiz texnikaviy g’oyani o’z ichiga oladi, ya’ni injenerning asosiy g’oyasi. Yangi de-
tallarni asbob-uskunalarni loyihalashda, ta’mirlashni amalga oshirayotganda, yangi qismni 
chizishingiz kerak bo’lsa, shuningdek asl nusxadan olingan shakllarni jalb qilishda ishlati
-
ladi. Shunday qilib, eskiz muhim dizayn hujjati bo’lib, standart talablariga muvofiq amalga 
oshirilishi kerak.
Eskiz chizishdan oldin detalni yahshilab o’rganib chiqishimiz kerak. Eskiz chizish uchun 
katakli varoqdan (millimetrovka) tavsiya etiladi. Bu kuzatuv jarayonini sezilarli darajada 
osonlashtiradi. Kontur, o’qlari, o’lchovlari, kengaytiruvchi chiziqlar o’yiq chiziqlari bo’ylab 
amalga oshiriladi. 
Eskizni chizish boshlashdan oldin, uning qismini yaxshilab va diqqat bilan o’qib chiqing, 
maqsadini bilib oling, qismning geometriyasini tushunib oling. 
Biz qismning konturining ko’rinadigan chiziqlarini ko’rsatamiz (4.9-shakl, b).

---

56
Muhandislik va kompyuter grafikasi
4.9-shakl
3. Biz chizilgan chiziqlarning detallari ko’rinmas elementlarini ko’rsatamiz (4.9-shakl, s).
4. Biz zarur kesimlarni ko’rsatamiz (4.9-shakl, d).

---

57
Muhandislik va kompyuter grafikasi
4.10-shakl
5. Biz o’lcham va kengaytirish liniyalarini joylashtirdik (4.9-shakl, d).
6. Biz o’lchamlarni qo’yamiz, asosiy yozuvni to’ldiramiz. Shundan so’ng biz batafsilroq 
chizmalarni aylantirib, uni standartlarga muvofiq keltirishimiz kerak bo’lgan eskizni tek
-
shirib ko’ramiz (4.9-shakl, e).
Amalda, tugallangan eskiz asosida, ishning chizilgan qismi yaratiladi. Ishchi chizilgan 
o’lchamlari, sirt va boshqa texnik talablarni standartlari qo’shiladi. O’quv mashg’ulotlari-
da texnik talablarni aniqlab bo’lmaydi (5.10-shakl).

---

58
Muhandislik va kompyuter grafikasi