Biologiya 17 14-04-2022. indd

Oqsillarning funksiyalari
Oqsil 
guruhlari
Misollar
Funksiyasi
Struktura 
oqsillari
Kollagen
Biriktiruvchi to‘qima (suyak, pay, tog’ay) larga mustahkamlik 
beradi.
Keratin
Sutemizuvchilar juni, tirnoqlari, qush patlari, retiliyalar 
tangachalari tarkibida bo’ladi.
Tubulin
Hujayradagi mikronaychalarning qurilish materiali. 
Himoya oqsil-
lari
Antitelo
Organizmga kirgan yot modda – antigen, masalan, bakteriya, 
zamburug’larni zarasizlantiradi. 
Fibrinogen
Qon ivishini ta’minlaydi
Interferon
Virus replikatsiyasini bloklaydigan oqsillarni faollashtiradi
Nafas olish 
oqsillari
Gemoglobin
Umurtqali hayvonlar qonida O
2
bilan birikadi.
Mioglobin
Muskullarda O
2
zaxiralaydi.
Transport 
oqsillari
Membrana 
oqsillari
Membrana orqali moddalarning aktib va passiv transportini 
ta’minlaydi. 
Harakat oqsil-
lari
Aktin, 
Mio�ibrillalar tarkibiga kiradi, muskullarning qisqarishini 
ta’minlaydi 
Miozin
Fermentlar
Amilaza
Kraxmalni maltozaga parchalaydi.
Pepsin
Oshqozonda oqsillarni parchalaydi.
Gormonlar
Insulin
Jigar va muskullarda glyukozadan glikogen 
hosil bo’lishini ta’minlaydi
Somatotropin
Gipo�izning oldingi bo’lagidan ajraladigan o’sish gormoni
Zaxira 
oqsillar
Tuxum 
albumini
Tuxum hujayraning zaxira oqsili
Retseptor 
oqsillar
Opsin
Ko’z to’r pardasidagi ko’rish pigmenti 
rodopsin tarkibiga kiradi.
Tibbiyotda denaturatsiyadan tibbiy 
asboblarni yuqori haroratda sterillash 
maqsadida foydalaniladi. Etil spirti, fe-
nol va xloramin kabi denaturatsiya qi-
luvchi vositalardan dezinfeksiya uchun 
antiseptik sifatida foydalaniladi. Undan 
tashqari teri jarohatlansa yod yoki spirt-
li eritma bilan ishlov beriladi. 
re - yangilanish degan ma’noni bildiruv-
chi pre�iks). Yoyilgan polipeptid zanjiri 
o’z-o’zidan spiralga buralib, uchlamchi 
strukturasini tiklaydi. Bu shuni anglata-
diki, oqsilning fazoviy strukturalari uning 
birlamchi strukturasi, ya’ni aminokislota 
qoldiqlari ketma-ketligi bilan belgilanadi. 

---

27
Biologiya 10