Biologiya 17 14-04-2022. indd


Oqsillarning tuzilish darajalari



Download 33,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/143
Sana04.11.2022
Hajmi33,86 Mb.
#860543
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   143
Bog'liq
10 sinf

Oqsillarning tuzilish darajalari. 
Oqsil molekulasida peptid bog’lari orqali 
bog’langan aminokislota qoldiqlarining aniq ket-
ma-ketlikda joylashish tartibi uning 
birlamchi 
strukturasini
belgilaydi

Birlamchi struktura 
asosida boshqa strukturalar hosil bo’ladi. Birla-
mchi struktura oqsilning shakli, xususiyatlari va 
biologik funksiyalarini belgilaydi. 
Polipeptid zanjiri juda qayishqoq, 
elastik molekula bo’lib, bir necha xil 
fazoviy shakllarni (konformatsiyalarni) 
hosil qiladi. Hujayra oqsillari ma’lum 
konformatsiyada funksional holatda 
bo‘ladi. Oqsil zanjirida peptid bog‘ini 
hosil qilishda ishtirok etadigan -NH va 
- CO guruhlari vodorod bog‘lar orqali 
birikishidan alfa spiral shakldagi ikkila-
mchi struktura hosil bo’ladi. Spiralning 
bir halqasida joylashgan -NH guruhlari 
hamda spiralning keyingi halqasida joy-
lashgan -CO guruhlari orasidagi ko’plab 
vodorod bog‘lar hisobiga mazkur struk-
tura barqarordir. 
Oqsillarning uchlamchi strukturasining barqarorligi 
vodorod bog‘lardan tashqari ion, disul�id va gidrofob bog‘lar 
bilan ta’minlanadi. Oqsillarning uchlamchi strukturasi – spiral 
ko‘rinishidagi polipeptid zanjirining fazoda globulyar (sharsi-
mon) struktura hosil qilishi bilan belgilanadi.
To‘rtlamchi struktura ikki yoki undan ortiq, 
bir-biridan mustaqil sintezlangan polipeptid sub-
birliklarning birikishi bilan belgilanadi. Masalan, 
gemoglobin 2 ta α-subbirlik (141 ta aminokislota 
qoldig‘i) va 2 ta β-subbirlikdan (146 ta aminokislota 
qoldig‘i) iborat. Har bir subbirlik temir atomiga ega 
gem molekulasi bilan bog‘langan.
 Oqsillarning xossalari. 
Oqsillar turli omillar, masalan, yuqori harorat, ogʻir metallar taʼsirida tabiiy tuzilishi va 
xususiyatlarini oʻzgartiradi. Birlamchi strukturasini saqlagan holda turli omillar ta’sirida 
oqsil tabiiy tuzilishining buzilishi denaturatsiya deb ataladi.
Denaturatsiya natijasida oqsil molekulalarining fazoviy strukturasi barqarorligini 
ta’minlovchi vodorod, ion, disul�id va gidrofob bog’lari uziladi, oqsilning to’rtlamchi, 
uchlamchi va ikkilamchi strukturalari, oqsilning biologik faolligi, eruvchanligi yo’qola-
di. Denaturatsiya ko’pincha qaytmas jarayondir. Ba’zi hollarda, omilning qisqa ta’siridan 
so’ng, oqsil asl holatini tiklashi mumkin. Bu hodisa renaturatsiya deb ataladi (lotincha 


26
Biologiya 10

Download 33,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   143




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish