Biologik kimyo

13.18. Prostaglandinlar

Prostaglandinlar faqat organizmda sintezlanib, tashqaridan organizmga kirmaydi. Prostaglandin – PG deb belgilanib, indeks yog` kislotadagi to`yinmagan bog`lari soni, moddaning qaysi guruhga mansubligi arab harflari bilan belgilanadi.

А- to`yinmagan keton, Е- oksiketon, F – 1,3 diol ni bildiradi. Tarkibiga qarab prostaglandinlar bir necha tipga bo`linadi; A,B,C,D,E,F,G,H.

Prostaglandinlar gormonsimon ta`sir etadigan C<sub>20</sub> - poliеnli yog`

kislotalari hosilalari bo`lib, siklopеntеn halqasini saqlaydilar.

Eritrositlardan tashqari hamma to`qima va hujayralarda hosil bo`ladi. Yashash muddati juda qisqa to`qima

gormonlaridir bo`lib, ta`sir etayotgan to`qimani o`zida sintezlanadi. Prostaglandinlarning har bir tipi qo`shbog`lari soniga qarab, bir nechta

seriyaga bo`linadi (PGE₁, PGE₂, PGE₃). Bundan tashqari OH–gruhi va siklopentan halqasini joylashishiga qarab α, β- indekslari kiritiladi (PGE_2α). Tabiiy prostaglandinlar α – konfiguratsiyaga ega.

480

Prostaglandinlar sintezida boshlang`ich modda bo`lib C _20:3 (gomo γ-linol ), C _20:4 - araxidon kislota, C _20:5 - ekozopentayen kislotasi ishlatiladi. Bu kislotalar organizmga ovqat bilan kiradigan linol kislotasidan hosil bo`ladi. Ularning hosil bo`lishi yuqoridagi jadvalda va quyidagi sxemada keltirilgan: PGA izomeriyasi → PGB, PGC


Linolkislota→araxidonkislota→fosfogliterid→araxidkislota→lipoksigenaza

↑ ↓

ovqat (leykositlarda)→leykotrienlar

↓ LT A,B,C,D,E (

siklik emas)


siklooksigenaza


(prostaglandinsintetazalar)

↓
Endoperoksidazalar(PGJ₂, PGH₂)

↓