Biologik kimyo

13.16. Epifiz gormonlari

Epifizda triptofandan serotonin, melatonin sintezlanadi. Melatoninni sintezi yorug`likga bog`liq bo`lgani uchun sutka davomida o`zgaradi. Qorong`ida melatonin sintezi oshib, yorug`da kamayadi. Melatonin gipofiz gonadotropinlari sekretsiyasini pasaytiradi. Kunning yorug`lik vaqti uzayganda (bahorda) melatonin sintezi tormozlanib, gonadotropinlar sekretsiyasi ortadi, bular o`z navbatida jinsiy bezlar funktsiyasini stimullaydi.

Gipotalamus va Gipofiz. Gipotalamus va gipofiz gormonlari funktsiyasini birga ko`rish maqsadga muvofiq, sababi har ikkala organda gormon hosil bo`lishi va ajralishini o`zaro aloqadorligi bor. Gipotalamus gormonlari organizmning

475

barcha a`zo, to`qimalarining biokimyoviy funktsiyalarini gumoral boshqaradi.
Hozirda quyidagi gipotalamik nеytropеptidlar			ajratib olingan:
	Gipotalamik nеyropеptidlari-liberinlar:		Gipofiz trop gormonlari:
	Somatolibеrin		Somatotropin
	Kortikolibеrin		Kortikotropin
	Follilibеrin		Follitropin
	Tirеolibеrin		Tireotropin
	Lyulibеrin		Lyutropin
	Prolaktolibеrin		Prolaktin

Mеlanolibеrin Mеlanotropin

Trop gormonlari gipofiz oldi va o`rta qismida ishlab chiqarilsa orqa qismida

neyrogormonlar oksitotsin, vasopressin ishlanadi. Gipotalamus libеrinlari gormon

ishlab chiqarilishini stimullasa, gipotalamik statinlar aksincha, gormon

sekretsiyasini ingibirlaydi.

Gipofiz gormonlarini effektlari. 1. Pereferik bezlar gormonlarini biosintezi va

sekretsiyasini boshqarish (TTG, follitropin, lyuttropin, kortikotropin, somatotropin). 2. Jinsiy hujayralarni shakllanishiga ta`siri (follitropin). 3. To`qima va organlar funktsiyasi va metabolizmini boshqarish (somatotropin, α, β– lipotropinlar, kortikotropin, oksitotsin, vasopressin). 4. Nerv sistemasi faoliyatiga ta`siri (kortikotropin, bettalipotropin).