Biologik faol moddalar texnologiyasi

Dorivor o‗simliklarda karotinni aniqlash 
Karotin keng tarqalgan bo‗lib, u ayniqsa, o‗simliklarning yashil qismlarida, sabzida ko‗p
bo‗ladi. Karotin birinchi marta sabzidan ajratib olingan. Karotinni ekstraktlardan xromatografiya
yordamida ajratib olib, kolorimetrik o‗lchash yo‗li bilan aniqlanadi. 
Ishni bajarish tartibi 
Reaktivlar:
o‗simlik materiali, atseton, efir.
5 g o‗simlik materiali (sabzi yoki tirnoqgul o‗simlik barglari) maydalanib chinni xovonchaga
solinadi va atseton yordamida biroz shisha kukuni bilan eziladi,

---

142 
aralashma silindrga quyiladi va uning xajmi atseton yordamida 50 yoki 100 ml ga etkaziladi.So‗ng
ekstraktdan 1 ml olib xromatografik kog‗ozning quyi qismidan 4 sm qoldirib cho‗zinchoq dog‗
sifatida shimdiriladi va quritiladi. Qog‗oz yumaloq qilib o‗raladi va yuqori tomonidan qisqich 
bilan siqib qo‗yiladi. Xromatografik qog‗oz 2 -3 sm qalinlikda efir solingan silindr idishga
tushiriladi. 20 - 30 daqiqada kog‗oz olinadi va sariq dog‗ bor joyi qaychi bilan qirqib ,byuksga 
solinadi.Karotin 1 ml dan efir yordamida 3 - 4 marta (sariq rang yo‗qotilguncha) yuviladi. Keyin
efir eritmalari qo‗shilib kalorimetr yordamida aniqlanadi. 
Karotin miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi. 
X =
0,0235 a• b• c• V•100• M
N•b•V1 
V - standart eritmaning kalorimetrdagi ko‗rsatgan soni (odatda 10 ga teng); 
B
1
- tekshirilayotgan eritmaning kalorimetrdagi soni; 
a - sarflangan atseton hajmi; 
b - karotinni aniqlash uchun olingan eritma hajmi; 
c - efirdagi karotinning hajmi; 
N — olingan o‗simlik materiali ( gr xisobida). 
Nazorat uchun savollar. 
1. O‗simlik xom ashyosi tarkibidagi karotinoidlar tavsifi. 
2. Karotinoidlarning biologik ta‘siri. 
3. Karotinoidlar asosida olinadigan dori vositalari. 
4. Karotinoidlarning xom ashyolari. 
5. Karotinoidlarni ajratish usullari.
6. Karotinoidlarning tibbiyotda qo‗llanishi.