Biologik faol moddalar texnologiyasi

Kimyoviy-mikrobiologik usul (mikroorganizmlar yordamida aminokislotalar avlodini 
biotransformatsiyasi)
Bir qator aminokislotalarni olishda turli xil enzimlar sinfi ishlatiladi.Kimyoviy fermentativ 
usullar: 
- bir bosqichli (konversiyalar) vako‗p bosqichli
Enzimlarning manbalari bu individual yoki tabiiy aralashmalardir.
Fermentlarni aminokislotalar sintezida qo‗llanilishi jarayonlarning stereospetsifikligini 
ta‘minlaydi, bu biotexnologik usulning kimyoviy usuldan farqi hisoblanadi. 

---

76 
L-LIZINNING OLINISHI 
Lizinning olinish jarayoni D-, L-amino-e-kaprolaktam (ratsemat)ni fermetativ gidroliziga 
asoslangan. Boshida aralashma kimyoviy usulda siklogeksandan olinadi: 
Ratsemat substrat sifatida ishlatiladi, 
laktamaza fermenti ta‘sirida (L-amino-e-
kaprolaktamgidrolaza) 
L-lizin 
ga 
aylanadi: 
Laktamaza fermenti (
Candida laurenti
) achitqilarida topilgan bo‗lib, ferment sintezi muhitga 
substrat (ratsemik sintez) qo‗shilishi bilan rag‗batlantiriladi. 
Fetment faolligi muhitga Mg
2+
, Mn
2+
va Zn
2+
ionlari qo‗shilishi bilan ushlab turiladi. 
Retsemaza qator bakteriyalarda ham aniqlangan, masalan 
Alcaligenes obae 
bakteriyasida. 
Tozalanmagan 
fermentlarni 
olish 
uchun 
mikroorganizmlarning 
butun 
hujayralari, 
mikroorganizm-produtsent hujayra devorlarini o‗tkazuvchanligiga ta‘sir etuvchi sirt faol moddalar 
bilan ishlov beriladi. 
Lizin ishlab chiqarishda D-,L-a-amino-s-kaprolaktam suvli eritmasiga bir vaqtning o‗zida achitqi 
va bakterial hujayralar tarkibida bo‗ladigan laktamaza va ratsemaza manbalari kiritiladi. 
Jarayon 30-50
0
S haroratida, rn 8,0-8,5 va optimal aeratsiya rejimida olib boriladi. 
Reaktordan chiqishda faqatgina bitta modda lizin hosil, u aralashmadan ajratib olinadi, 
tozalanadi va quritiladi. 
Quyidagi texnologiya bilan olingan lizinning reaksion aralashmadagi miqdori 150 g/l ni tashkil 
etadi.