Biolog 10 indd

Tayanch  so‘zlar: 
avtotrof,  fototrof,  xemotrof,  fotosintez,  yorug‘lik  kvantlari, 
fotonlar,  temir  bakteriyalari,  nitrifi kator  bakteriyalar,  oltingugurt  bakteriyalari, 
vodorod bakteriyalari.
Savol va topshiriqlar:
1. Plastik reaksiyalar haqida nimalarni bilasiz?
2. Fotosintez jarayonini tushuntiring.
3. Fotosintezning qorong‘ilik bosqichini tushuntiring.
4. Fotosintezning yorug‘lik bosqichini izohlab bering.
5. Xemosintez jarayoni haqida so‘zlab bering.
Mustaqil bajarish uchun topshiriq: 
Jadvalni to‘ldiring. 
Taqqoslanadigan jihatlar
Fotosintez
Nafas olish
Hujayraning qaysi qismida sodir bo‘ladi
Bosqichlari
Boshlang‘ich mahsulot
Oxirgi mahsulot
Reaksiyasining ifodalanishi
Ahamiyati

---

47
10-§.  HUJAYRA  –  TIRIKLIKNING  IRSIY  BIRLIGI
 
Tirik  organizmlar  ko‘payish,  ya’ni  o‘ziga  o‘xshaganlarni  yaratish  xu-
susiyatiga ega bo‘lib, bu xususiyat genetik axborotni nasldan naslga o‘tkazish 
bilan  bog‘liq.  Ko‘payish  xususiyatiga  molekula  darajada  qaralsa,  bu  hodisa 
DNK  molekulasining  ikki  hissa  ortishi  bilan  ifodalanadi.  Hujayra  darajasida 
bu  xususiyat  mitoxondriyalar  va  xloroplastlarning  bo‘linib  ko‘payishi,  mitoz, 
meyoz jarayonlarida aks etadi. 
Hujayra  o‘z  irsiy  axborotini  barqaror  va  uzviy  ravishda  keyingi  avlodga 
o‘tkaza  oladigan  irsiy  birlik  bo‘lib,  avlodlarning  bardavomligini  ta’minlaydi. 
Irsiyatning  moddiy  asosi  bo‘lgan  DNK  molekulasi  o‘z-o‘zini  ko‘paytirish 
xususiyatiga ega, lekin bu jarayon faqat tirik hujayradagina amalga oshadi.