Biolog 10 indd

gen
 deb ataladi. 
25-rasm. 
Genetik kod. Izoh: AUG – start kodon; UAA, UAG, UGA
 teminator – stop kodonlar.
Oqsillar  tarkibiga  kiruvchi  har  bir  aminokislotaning  nuklein  kislotalarda 
ketma-ket  joylashgan  uchta  nukleotid  (triplet,  kodon)  yordamida  ifodalanishi 
genetik kod
  deyiladi.  DNK  tarkibida  4  ta  har  xil  nukleotid  bo‘lishi  nazarda 
tutilsa, 4
3
=64 ta kod hosil bo‘ladi. Bitta aminokislota 2, 3, 4, 6 ta kod yordamida 
kodlanar ekan. Genetik kod 1962-yili amerikalik bioximiklar M. Nirenberg va 
S. Ochaolar tomonidan
 
aniqlangan.

---

49
Genetik kodning xususiyatlari:
1. Har bir aminokislotani nukleotidlar tripleti kodlaydi. 
2. Har bir triplet (kodon) bitta aminokislotani ifodalaydi.
3. Bitta aminokislotani bir necha triplet kodlashi mumkin. 
4. Genetik kod barcha tirik organizmlar uchun universal.
5. Genetik kodning 61 tasi «ma’noli», ya’ni ma’lum aminokislotalarni 
ifodalovchi  tripletlardir.  UGA,  UAA,  UAG  aminokislotalarni  ifodalamaydi. 
Ular  polipeptid  zanjirining  tugallanishini  bildiruvchi  terminator  kodon lar dir 
(25-rasm).