Biokimyo pmd

Oqsillarni fraksiyalash yo‘li bilan ajratish

Oqsillar ekstratsiya qilingandan so‘ng ekstraktni sentrifugalash

yordamida to‘qima elementlaridan tozalaniladi va eritmaga o‘tgan

oqsillarni fraksiyalash yo‘li bilan ajratiladi. Hozirgi paytda quyidagi

usullar bilan oqsillar fraksiyalarga ajratiladi: tuzlar ta’sirida

cho‘ktirish, issiqlik ta’sirida denaturatsiyalash usuli, organik

erituvchilar yordamida cho‘ktirish, xromatografiya, gelfiltratsiya,

elektroforez, ultratsentri-fugalash usullari.

Oqsillarni tuzlar ta‘sirida cho‘ktirib ajratish

Oqsillarni ishqoriy va ishqoriy yer metall tuzlari ta’sirida cho‘ktirib

fraksiyalanganda ular o‘z xossalarini saqlab qoladi, chunki dializ yoki

gelfiltratsiya usuli bilan oqsil cho‘kmasidan tuzlar ajratib olinsa, oqsil

eritmaga o‘tadi. Bu usul biologik faollikka ega bo‘lgan fermentlarni

ajratib olishda katta ahamiyatga egadir.

---

32

Klinik laboratoriyalarda qon zardobidan globulin oqsillarini

ammoniy sulfatning yarim to‘yingan eritmasi, albumin oqsillarini

to‘yingan eritmasi yordamida ajratib olinadi. Tuzlar bilan oqsilni

cho‘ktirishda oqsilning tabiati tuzlarning konsentratsiyasi hamda

eritmani pH va temperatura ahamiyatga ega bo‘ladi.

Dializ usuli

Yuqori molekulali moddalarni past molekulali moddalardan yarim

o‘tkazgich membranalar yordamida ajratish usuliga dializ deyiladi.

Dializ usuli kolloid zarrachalarni yarim o‘tkazgich membranalardan

o‘tmasligiga asoslangan. Yarim o‘tkazgich membranalarga kollodiy,

sellofan, pergament qog‘ozlari misol bo‘ladi.

Inson va hayvon organizmida buyrakdagi Boumen – Shumlyanskiy

kapsulasining pardalari ham yarim o‘tkazuvchandir. Dializ uchun

ishlatiladigan asbobni dializator deyiladi. Oddiy dializator sifatida

kollodiy va sellofan qopchasi ishlatiladi. Cho‘ktirib ajratilgan oqsil

cho‘kmasini kollodiy yoki sellofan xaltachasiga joylab, distillangan suv

solingan idishga tushiriladi. Bunda vaqt o‘tishi bilan kichik molekulali

moddalar (tuzlar) xaltacha tashqarisidagi distillangan suvga chiqadi.

Oqsil esa yarim o‘tkazuvchi parda teshikchalaridan o‘tolmaydi va

xaltacha ichida qoladi.

Oqsillar aralashmasini ion almashuvchi, adsorbsiyalovchi

xromatografiya, gelfiltratsiyalash va afin xromatografiya yordamida

ham fraksiyalarga ajratiladi.