«биоинформатикага муқаддима»

Б) Эволюцион биология Эволюцион биология турларнинг келиб чиқиши, вақт ўтиши 
билан уларнинг ривожланиш жараѐнини ўрганади. Информатика эволюцион биолог 
олимларга бир неча йўналишларда ѐрдам беради: 
Катта миқдордаги организмлар эволюциясини нафақат тузилиш ѐки физиологик нуқтаи
назардан, балки уларнинг ДНКсидаги ўзгаришларни ҳам тадқиқ этиш; 
Бутун бошли геномларни таққослаш, бу генлар дупликацияси, генларнинг латерал 
ташилиши каби комплекс эволюцион жараѐнларни ўрганиш ва бактериал ўзига хос 
факторларни таҳмин этиш имконини беради; 
C) Геном аннотацияси Геномиканинг контекстида аннотация – ДНК кетма –
кетликларида ген ва бошқа объектларнинг белгилаш жараѐни каби тавсифланади. 
Геномни аннотацияловчи биринчи дастурий тизим биринчи маротаба эркин яшовчи тирик 
организм - Haemophilus influensae бактериясини геномини секвенирлаб, таҳлил этиб 
берган гурух иштирокчиси Оуен Уайт (ингл. Оwen White) томонидан 1995 йилда
яратилган. Доктор Уайт генлар, тРНК ва ДНКнинг бошқа объектларини излаб топувчи 
тизимни яратди ва ушбу генлар вазифасига биринчи маротаба тушунтиришлар киритиб 
ўтди. Кўпчилик замонавий тизимлар ҳам шунга ўхшаш тарзда ишлайди, лекин бу 
дастурлар доимий равишда янгиланиб ва яхшиланиб борилади.  
Д) Биологик хилма – хилликни баҳолаш. Экотизимнинг биологик хилма ҳиллиги – 
аниқ бир муҳитни ташкил этувчи, истиқомат қилувчи барча турларнинг тўлиқ генетик 
йиғиндиси каби аниқланиши мумкин. Ушбу соханинг энг муҳим потенциалларидан бири 
– бу нобуд бўлиб бораѐтган турларнинг ДНК кетма – кетлиги ѐхуд бутун геномининг 
таҳлил этилиши саналади. Бунда ўша турнинг генетик маълумотлари компъютерда 

---

сақланиб қолади ва келажакда ушбу тур бутунлай йўқолиб кетган тақдирда ҳам унинг 
маълумотларидан фойдаланиш имкони бўлади. 
Saccharomyces cerevisiae