«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
227 
биринчи кунда бўртиш жараёни биринчи иккинчи ва учинчи кунларга нисбатан 
сувни кўп қабул қилди. Иккинчи ва учинчи кунлари бўртиш учун сувни қабул 
қили жараёни жадаллашди. Буни назорат билан таққослаганда аниқ кўриш 
мумкин. Назоратда учинчи кунда бўртиш 17.06 мг сувни қабул қилган бўлса, 
тузли эритмада 47.36 мг сувни қабул қилди. Назоратга нисбатан 30 мг кўп 
сувни қабул қилганлиги қайд этилди. Бўртиш жараёнида дон ўз оғирлигига 
нисбатан назоратда 1.8 баравар тузни сувни қабул қилган бўлса тузли эритмада 
2.67 баравар сувни қабул қилди. 
Тузли эритма таъсирида бўртиш жараёнининг жадаллашганлиги илдиз ва 
майсанинг ўсишидан ҳам аниқлаш мумкин. Назоратда илдиз узунлиги 2.78 см 
ни ташкил этган бўлса, тузли эритмада 5,35 см га тенг бўлди. Айнан шундай 
натижа буғдой майсасининг узунлиги бўйича ҳам қайд этилди. Назоратда 1.40 
см тенг бўлган бўлса, тузли эритмада 4,96 см тенг бўлди. 
Учинчи вариантда ҳам айнан иккинчи вариантга ўхшаш натижалар қайд 
этилди. Бўртиш учун сарфланган сувнинг дон оғирлигига нисбати 2.62 га тенг 
бўлди. 
Тўртинчи вариантда биринчи, иккинчи ва учинчи кунлари ҳам бўртиш 
жараёни жадал кетди. Иккинчи кунда назоратда бўртиш учун сарфланган сув 
6.9 мг н ташкил этган бўлса, ушбу вариантда 20.7 мг, учинчи кунда эса- 36.68 
мг ни ташкил этди. Бўртиш учун сарфланган сувнинг дон оғирлигига нисбати 
2.64 тенг бўлди. Бу ўз навбатида илдиз ва майсаниг жадал ўсишига таъсир 
кўрсатди. 
Бешинчи вариант бошқа вариантлардан фарқ қилди. Мазкур вариантда 
бўртиш жараёни 2 ва 3 кунлари бир хил кетди. 2,3 ва 4 вариантларга нисбатан 
бўртиш учун кам сув сарфланди. Нисбат 2,21 га тенг бўлди. Илдиз ва 
майсанинг ўсиши 2,3 вариантларга нисбатан секин бўлди. 
Эритма концентрациясининг ортиб бориши бўртиш учун сарфланган сув 
миқдорининг камайишига сабаб бўлди. 6 вариантда бўртиш жараёнида 
сарфланган сувнинг дон оғирлигига нисбати 2.31, 7- вариантда -2.21 ва 8 
вариантда эса 2.06 га тенг бўлди. Демак эритма концентрациясининг ортиши 
бўртиш учун сарфланган сув миқдорини камайишига сабаб бўлди. 
Айнан шундай натижа 9,10,11 ва қолган вариантларда ҳам қайд этилди. 
Ушбу маълумотлар эритма концентрацияси 10
-7 
тенг бўлганида бўртиш 
жараёни учун ижобий муҳит яратилганлигига ишонч ҳосил қилиш мумкин 
(жадвал-1) 
Жадвал-1