«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

 
Абдикулов З.У.б.ф.н.доцент,
Гулистон давлат университети 
Помидорнинг асл ватани Жанубий Америка ҳисобланади. Бугунги кунда 
ушбу экин Ер юзининг турли минтақаларида асосий сабзавот экинларидан бири 
сифатида кенг майдонларда ўстирилади. Ўзбекистонда ҳам помидор асосий 

---

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
386 
сабзавот экинларидан бири ҳисобланиб, катта майдонларда етиштирилади. 
Помидор меваси таркибида инсон танаси учун зарур бўлган қандлар, органик 
кислоталар, витаминлар, каротин, биотин ва фалат кислоталар бор. Шунингдек,
полисахаридларга(клетчатка ва пектин моддалар) ҳам бой. Меваси таркибида 
калий, темир, натрий, магний, рух, кальций, марганец, мис, фтор, йод, фосфор, 
олтингугурт ва бошқа тузлар мавжуд. Уруғи таркибида 20 фоизгача ёғ 
сақлайди. Помидорнинг янги узилган меваси қон босими ва стенокардия учун 
фойдали бўлиб, миокард инфарктидан кейин истеъмол қилиш тавсия этилади. 
Янги узилган меваси ва томат шираси умумий куч пасайганда, қон камайганда, 
юрак-қон томир ва меъда-ичак касалликларида жуда фойдалидир [1]. 
Помидор инсон танасидаги холестерин ва умумий моддалар 
алмашинувини меъёрга келтиради. Шунинг учун уни фойдали парҳез таом 
сифатида бўғинлар, буйрак, юрак-қон томирлари, меъда-ичак, атеросклероз 
касалликлари билан хасталанган беморлар ҳар куни истеъмол қилишлари яхши 
самара беради [2]. 
Мамлакатимизда 1991 йилда 165 минг/га майдонда сабзавотлар 
етиштирилган бўлиб, шунинг 57,8 минг/га, яъни 35 фоизига помидор экилган. 
Ҳосилдорлик 18,8 т/га, ялпи ҳосил 3324 минг тоннани ташкил этган. Бугунги 
кунда 165409 га майдонда сабзавот экинлари етиштирилиб, шундан 62270 га 
қисмига помидор экилмоқда. Бу сабзавот экинлари жами майдонининг 37,6 
фоизини ташкил этади. 
Маълумки, ҳар бир давлатнинг барқарор ривожланиши кўп жиҳатдан 
мамлакат аҳолисининг озиқ-овқат маҳсулотлари билан таъминланганлигига 
боғлиқ. Юртимизда мўл ва сифатли, таннархи арзон сабзовот, полиз ва 
картошка маҳсулотлари етиштириш учун етарлича шароитлар мавжуд. 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2008 йил 22 октябрдаги «Озиқ-овқат 
экинлари экиладиган майдонларни оптималлаштириш ва уларни етиштиришни 
кўпайтириш чора тадбирлари тўғрисида»ги фармони, Вазирлар Маҳкамасининг 
2011 йил 6 декабрдаги «Мева-сабзавот, картошка, полиз ва узум 
маҳсулотларини 2012 йилда ишлаб чиқиш ва фойдаланишнинг прогноз 
кўрсаткичлари» тўғрисидаги қарорларининг қабул қилиниши, мамлакатимизда 
озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашда сабзавотчилик соҳаси нақадар муҳим 
ўрин тутишидан далолат бераради [3]. 
Шундай экан памидор ўсимлиги навларини ҳосилдорлигини ошириш 
учун турли-хил биологик препаратлардан фойдланиш ва улар таъсирида 
ўсимлиннинг ўсиш-ривожланиши ўрганиш долзарб муаммолардан биридир. 
Биз ушбу тажрибамизда памидор ўсимлигининг Республикамиз 
яратилган Дўстлик, Истиқлол, Сахий ва Волгаград навлари устида тажриба 

---