«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
272 
бериш керак, чунки шўрланиш ошишига мослашиш учун ўсимликлар кўпроқ 
сув истеъмол қилиши керак. 
Учинчидан эса ҳосилдорлик ва даромад тушиб кетиши ва харажатлар 
ошиши сабабли, харажатларни оқлаш учун талаб қилинадиган минимал 
ҳосилдорлик ошади, реал ҳосилдорлик эса тушиб кетади. Натижада тупроқ 
шўрланиши маълум бир даражага етганда олинган ҳосил харажатларни оқламай 
қолади. Шу сабабдан кўпгина майдонларда экин экиш даромад келтирмай 
қолади. Кучли шўрланган ерлар майдони республикамизда 162,7 минг 
гектарлигини инобатга олсак, камида шунча майдонни экин экишга яроқсиз, 
деб ҳисобласак бўлади. Ўзбекистонда суғориладиган ерлар майдони 
чекланганини ҳисобга олсак, бу муаммо республикамиз учун жуда катта 
аҳамиятга эгалиги тушунарли бўлади. 
Ширинмия Glycyrrhiza glabra L. ўсимлиги бўлиб, ундан фақатгина ерни 
унумдорлигини ошириш ва мелиоратив ҳолатини яхшилашда фойдаланиш 
мумкин бўлибгина қолмай, у қимматли доривор ва юқори сифатли озуқабоп 
ўсимлик ҳамдир. 
Ширинмия 
ўсимлиги 
тупроқ 
шўрланишини 
камайтириш 
ва 
унумдорлигини оширишда фойдаланиш мумкин бўлган қимматбаҳо доривор 
ўсимликдир. Бу ўсимлик фреотофит бўлиб, намликда жуда яхши ўсувчи ва 
юқори шўрланишга эга бўлган сизот сувлари ва тупроқ шароитида яхши ўсади 
ҳамда сизот сувларини илдизи орқали тортиб олиб, ер устки яшил массаси 
воситасида буғлатиб юбориши натижасида ҳам тупроқни юза қисмига тузни 
кўтарилишини тўхтатади ва ботқоқланишнинг олди олинади. 
Силлиқ ширинмия
- (Glycyrrhiza glabra L.).
- Fabaceae оиласига мансуб, 
кўп йиллик илдизпояли ўт. Табиатда тоза ва шўр тупроқли чўлларда, дарёлар 
бўйларида қалин қоплам ҳосил қилиб ўсади. Тоғ ёнбағирларида ҳам учрайди. 
Европанинг жанубида, Туркия, Молдова, Украина, Кавказда, Ироқ, 
Сурия,Эрон, Афғонистон ва Ўрта Осиёда (Амударё ва Сирдарё бўйларида жуда 
кўп) табиий ҳолда учрайди. Доривор восита сифатида ўсимликнинг илдиз ва 
илдизпояси ишлатилади [2]. 
Ширинмия ўсимлигининг илдизи ва илдизпоялари қимматбаҳо 
шифобахш моддаларга бой. Унинг таркибида 8-9 % глицирризин жавҳари 
(кислотаси) калийли ва кальцийли тузлар шаклида, глицирретин, глабра 
жавҳари, 30 дан ортиқ турдаги флавоноидлар – ликвиритин, ликвиритозид, 
изоликвиритин ва бошқалар4 % дан зиёд, стероидлар, эфир мойлари, аспарагин, 
аскорбин жавҳари, пигментлар, шиллиқлар, ошловчи, кўпиртирувчи, қон 
кетишини тўхтатувчи, оғриқ қолдирувчи, қон босимини муқобиллаштирувчи, 
қон томирларини мустаҳкамловчи, холестеринни эритувчи, иммунитетни 

---