«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
274 
Халқаро Сув Ресурсларини Бошқариш Институти (ИВМИ) ҳамкорликда 
Гулистон Давлат Университети (ГДУ) билан кўп йиллик тажриба ўтказиб 
келмоқда. Шулардан бири Сирдарё вилояти Боёвут тумани Ғалаба СИУда 
ўтказилган тажриба натижаларини кўрсак. Ширинмиядан олинган ҳосил поядан 
5.2 т/га ва илдиздан олинган ҳосил 8.6 т/га етди. Ширинмия ўсимлиги йиғиб 
олинган далага буғдой ва пахта экилганда ҳосилдорлик буғдой бўйича 0.85 дан 
2.65 т/га кўтарилди, пахтада эса 0.33 дан 1.91 т/га етди, буғдой ҳосилдорлиги 
2.9 маротабага, пахта ҳосилдорлиги эса 5 маротабага ошди. 
Пахта ва буғдой ҳосилининг ошиши асосан тупроқдаги туз миқдорининг 
камайиши ва сизот сув сатҳининг кўтарилмаслиги қилиб кўрсатсак бўлади. 
Тадқиқотлар кўрсатаяптики ширинмия экилган вақтда назорат даласи ва 
ширинмия экилган далаларда туз миқдори 2 м. чуқурликда ўртача 212-217 т/га 
бўлган, ҳар йили назорат даласида туз миқдори ошиб борган, ширинмия 
экилган далада камайиб борган ва назорат даласида туз миқдори 2 м. 
чуқурликда ўртача 306 т/га кўтарилган, ширинмия экилган далада 186 т/га 
тушган, сизот сувлари сатҳи фарқи 83 см га етган [4]. 
Ўзбекистондаги 
Қурғоқчилик 
ҳудудларда 
қишлоқ 
Хўжалигида 
Тадқиқотлар олиб бориш халқаро маркази (ИКАРДА) ва Халқаро Сув 
Ресурсларини Бошқариш Институти (ИВМИ) ҳамкорликда 2005-2008 йилларда 
Гулистон Давлат Университети (ГДУ) билан “Эркин соҳалар (Bright Spots)” 
лойиҳаси амалга оширилди. Шу лойиҳа асосида экилган ширинмия ҳосили 
тадқиқотларнинг 2- йилидан бошлаб яшил пояси ва тадқиқотларнинг 4-йилидан 
бошлаб илдиз поясини йиғиб олиш бошланди. 
Ҳосил ҳар йили октябрь ойида йиғиб олинади. Илдизпоядан энг юқори 
ҳосил олинган30 т/га. Тадқиқотлар сўнгида яшил поядан 20 т/га ва илдиз 
поядан 27 т/га ҳосил олиниб, жами даромад 13 500 000 сумни ташкил қилди. 
Юқорида келтирилган маълумотлардан кўриниб турибдики, ширинмияни 
етиштириш натижасида тупроқ шўрланиш даражаси сезиларли даражада 
камайган. Ер ости сувлари сатҳи етарлича пасайган ва шунинг асосида ер 
унумдорлиги ошади, ширинмиядан сўнг пахта, буғдой экилганда юқори ҳосил 
олиш мумкин бўлади.