«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
189 
ishlab chiqarishda foydalaniladi – parfyumeriya uchun hidni aniqlovch moddalar, 
shuningdek mustaqil aromatic maxsulot sifatida qo’llaniladi. 
Everniaprunastri 
L. 
ning ekstrakti zamonaviy atirlar sanoatida aromatlar yaratish uchun ishlatiladi [3]. 
Spirtli ichimliklarni olish uchun lishayniklardan foydalanish. Suyultirilgan 
kislota gidrolizi bilan qizdirilganda lishayniklarning uglevodlari, malum miqdordagi 
glyukozaga aylanadi. Ushbu shaker sharob spirtini ishlab chiqarish uchun achitqi 
sifatida ishlatiladi. Ammo lishayniklardan spirtli ichimliklarni olishga urinishlar 
ijobiy natijalarga olib kelmadi, chunki lishayniklar achitqi va unga yaqin uglevodlarni 
shakarga aylantirish qobiliyatiga ega emas. Shuning uchun, lishayniklarni 
farmaseftika sanoati uchun xom ashyo sifatida ishlatish uchun avval tarkibidagi 
uglevodlarni gidroliz qilish kerak va shundan keyingina hosil bo'lgan glyukoza 
fermentlanadi [2]. Kuchli alkogolni olish uchun uni fermentlangan eritmadan u yoki 
boshqa usulda distillashadi va natijada 80-86% rangsiz, yengil, ammo juda yoqimli 
hidli alkogol aroq mahsulotlarini olishmumkin [3]. 
Lishayniklardan havoning ifloslanish darajasini baholash uchun foydalanish. 
Lishayniklar havo ifloslanishiga turlicha munosabatda bo'lishadi: ba'zilari tur 
lishayniklar havoning ifloslanishni yaxshi qabul qiladi, faqat shahar va 
shaharchalarda yashaydi, boshqalari esa ifloslanishlarga umuman toqat qilmaydi. 
Ayrim turdagi lishayniklarning havo ifloslanishiga reaktsiyasini o'rganib, atrof-muhit, 
ayniqsa atmosfera havosining ifloslanish darajasi to'g'risida umumiy baho berishimiz 
mumkin [5]. Ifloslangan havoning lishayniklarga salbiy ta'sir ko'rsatadigan tarkibiy 
qismlari: oltingugurtdioksidi (SO
2
), azotoksidi, uglerodoksidi, ftor birikmalari va 
boshqalar. 
Lishayniklarning biogeotsenotik ahamiyati. Lishayniklarning o'simlikdagi 
ahamiyati. Tog'larda yashaydigan lishayniklarning ko’plab turlari tuproqni 
shakllantirish jarayonida ishtirok etadi, ularning ahamiyati ayniqsa tog'li hududlarda 
va Uzoq Shimolda, tuproq paydo bo'lishining dastlabki bosqichlari keng namayon 
bo’ladi [3]. 
Xulosa qilib aytganda lishayniklar tabiat uchun foydali balkim inson 
faoliyatida oziq ovqat, dori-darmon, parfumeriya, qishloq xo’jaligi va boshqa 
soxalarda keng foydalanish bo’yicha manba xisoblanadi va undan unumli 
foydalanishni xozirgi zamon tajribasi taqazo etadi.