«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
21 
Биз томонидан ўтказилган тадқиқотлар шуни кўрсатди, итларда 
дирофилиярозни даволашни ўз вақтида ҳайвоннинг хусусий клиник аҳволини 
ҳисобга олган ҳолда ўтказиш зарур. Оғир дирофилияроз шароитида “бошлиқ 
синдроми” ривожланади, у эса ҳайвонда 
D.immitis
нинг кўп сонда бўлиши, 
ялонғоч 
вена 
синусида, 
ўпка 
артерияси 
ва 
ўнг 
юраколдида 
локализацияланганлиги билан боғлик. 
1-расм. Ит юрагидаги жинисий етилган дирофилиярия
(Қорақалпоғистон Республикаси Бўзатов туманидан ушланган дайди ит.
Бердибаев А.С., 16.12.2018 й. асл нусха).
2-расм. Шакал юрагидаги жинисий етилган дирофилиярия
(Қорақалпоғистон Республикаси, Шуманай туманидан ушланган шакал.
Бердибаев А.С., 15.01.2019 й. асл нусха).
Қоннинг юракга қуйилишига қисман тўсиқ юзага келади, бунга уч найчали 
клапан этичмовчилиги ва ўпка артериал гипертензияси сабаб бўлади. Юрак 
етишмовчилиги оёқ ва жағлараро фазо соҳасига оқиб кетишни юзага келтиради. 
Дирофилияриоз 
эритроцитларга 
нобуд 
қилувчи 
таъсир 
кўрсатади, 
гемоглобинемия, гемоглибинурия ривожланади, бу эса жигар ва буйрак 
етишмовчилигига олиб келади. Нафас олиш системаси томонидан хроник қуруқ 
йўтал, дам олишнинг қийин кечиши ва нафас қисиши, ўпка хириллаши хос. 
Ўпка тромбоемболияси ривожланиши иситма ва қонли балғамнинг ажралиши 

---

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
22 
билан характерланади. Итларда дирофилярозни даволашнинг мавжуд эмаслиги 
ўлимга олиб келади [3]. 
Дирофиляриозни даволаш – оддий масала эмас, бу органлар ва 
тўқималарнинг кўп компонентли, тотал емирилиши, шу каби терапевтик 
манипулияциялар давомида оғир асоратларнинг ривожланишини юзага 
келтиради. Энг хавфли асорат йирик қон томирларининг ва юрак бўшлиғининг 
тромбоемволияси ҳисобланади, бу ҳайвоннинг деярли тез нобуд бўлишига олиб 
келади. Ҳар бир аниқ вазият даволаш тактикасини ишлаб чиқишга индивидуал 
ёндашишни талаб қилади. Дирофилярозни даволаш учун қўлланиладиган 
препаратларинг орасида дирофилилярия личинкаларини нобуд қиладиган 
препаратлар ҳам мавжуд. Ушбу препаратлар бир вақтда етилган 
индивидларнинг 
репродуктив 
функциясини 
тўхтатади, 
бунда 
микрофилярияларнинг узоқ вақт давомида салбий таъсиридан холос бўлиш 
имконини яратади. 
Дирофиляриознинг олдини олиш учун сув ҳавзаларини қайта ишлаш, 
бинолар ва чивинлар йашириниши қўлай бўлган зогалар инсектицидлар билан 
қайта ишланади. Инвазияцияланган итларни текшириш ва дегелминтизациялаш 
баҳор-ёз даврида ўтказилади. Итларда дирофилияриоз касаллигини бартараф 
қилиш учун антигелментиклар қўлланилади. 
Чивинларнинг ёввойи ҳайвонлар билан уй ҳайвонлари ва инсонлар 
орасидаги алоқасини бартараф қилиш учун узоқ таъсир кўрсатувчи пурковчи, 
пудра, эмулсия, лосион шаклидаги препаратларни қўлланиш анча қулай бўлади.