"Biofizikadan amaliy mashg’ulotlar" o’quv qo’llanmasi umumiy biofizika kursining fizikа-kimyo va elektrobiologiya bo’limlariga taаlluqli amaliy mashg’ulotlarning nazariy va amaliy masalalarni o’z ichiga oladi

1
 =pze
RT
1
 
T
2
- uchun esa
 
E
k
2
 =pze
RT
2
 
 
Agarda T
2
= T
1
bo`lsa, z
2
= z
1
bo`ladi, ammo ular o`rtasida farq katta bo`lmaydi, ya`ni harorat 
10°C ga farqlanganda z
2
va z
1
qisqarib ketadi. Sterik omil ham bunday haroratda katta o`zgarishga 
uchramaydi. Shunga ko`ra, uni ham qisqartirishmumkin bo`ladi. 
Bayon etilganlarga binoan, ikki xil haroratdagi reaksiya tezlik konstantalarining nisbatini 
yozamiz: 
(k1)
(k2)
=
𝐩𝐳𝐞 –
𝐄/𝐑𝐓𝟏
𝐩𝐳𝐞 –
𝐄/𝐑𝐓𝟐
=
𝐞 –
𝐄/𝐑𝐓𝟏
𝐞 –
𝐄/𝐑𝐓𝟐
 
Agarda 
= 𝑄10
𝑘2
𝑘1
bo`lsa, u holda
𝑄10 =
𝐞–
𝐄/𝐑𝐓𝟏
𝐞–
𝐄/𝐑𝐓𝟐
dir. 
Tenglamani logarifmlab, quyidagilarni hosil qilamiz: 
l
n Q
10 
= ln e 
-
1
RT
E
-lne 
- 
2
RT
E
. 
l
n Q
10 
= -
2
RT
E
+
1
RT
E
=
)
(
)
(
1
2
1
2
T
T
R
T
T
E


Agarda T
2
bilan T
1
aro farq 10° C ni tashkil etsa, u holda
In Q
10 
= 
)
(
10
1
2
T
T
R
E
bo`ladi. 
Mazkur tenglamadan reaksiyaning aktivlanish energiyasi E ni topish mumkin, ya`ni 
E= 
10
ln
)
(
10
1
2
Q
T
T
R

Natural logarifmdan o`nli logarifmga o`tib, R-kattaligi(1,987kkal.mol
-1
) ni tenglamaga qo`yamiz 
va quyidagilarni hosil qilamiz:
E = 
10
ln
)
(
303
.
2
987
.
1
10
1
2
Q
T
T


va nihoyat ushbu tenglamaga ega bo`lamiz: E= 0,46 (T
2

T
1
) Q
10
(4)
Shunday qilib, bu tenglamadan reaksiya aktivlanish energiyasi bilan uning harorat 
koeffitsienti aro chiziqli bog`lanish mavjud degan xulosa kelib chiqadi, ya`ni reaksiyaning 
aktivlanish energiyasi qancha katta bo`lsa, u haroratga shu qadar bog`liq bo`ladi. 
Ko`pchilik biologik jarayonlar aktivlanish energiyalarining kattaligi kimyoviy reaksiyalar 
aktivlanish energiyalari kattaliklariga yaqin bo`lib, 8,12 va 18 kkal.mol atrofida guruhlanadi.