Bio xilma xillik o’lchovi -bir hududda yashovchi turlarning soni Botanika kolleksiyasi

Profi universiteti BTS-101 guruh talabasi Musayeva Dilraboning ekologiya fanidan O’simlik resurslari va uni muhofaza qilish mavzusida yozgan glossariysi.
Bio xilma xillik o’lchovi -bir hududda yashovchi turlarning soni
Botanika kolleksiyasi — ilmiy, madaniy-ma’rifiy, o‘quv-tarbiyaviy va estetik ahamiyatga ega bo‘lgan,yovvoyi holda o‘suvchi o‘simliklar yashash faoliyati mahsulotlarining tizimlashtirilgan to‘plami(gerbariylar, urug‘lar) hamda sun’iy yaratilgan sharoitlarda (botanika bog‘larida, dendrologiya bog‘larida, pitomniklarda, plantatsiyalarda va boshqalarda) yetishtiriladigan yovvoyi holda o‘suvchi o‘simliklar;
Dominant-muayyan hamjamoada miqdor jihatdan odatda yaqin sgakl har holda ekologik piramidaning o’simlik tarqalishsathining biir xil turuvchi o’simliklariga nisbaran ustun keluvchi tur.
Endem-faqat aynan shu mintaqada yashaydigan biologic tur
Flora- lotincha “flora” - gullar, bahor va yoshlikning xudosi; о‘simlik turlarinnig majmui.muayyan hududni egallagan barcha o’simlik turlarining tarixan tarkib topgan va rivojlanib kelayotgan guruhi
Fotosintez (foto... va sintez) — yuksak oʻsimliklar, suvoʻtlar va ayrim fotosintezlovchi bakteriyalarda xlorofill va boshqa fotosintetik pigmentlar oʻzlashtiradigan yorugʻlik energiyasi hisobiga oddiy birikmalardan murakkab moddalar hosil boʻlishi. F. tabiatda sodir boʻladigan eng, muhim biologik jarayonlardan biri. F.da quyosh energiyasi organik birikmalardagi kimyoviy energiyaga aylanadi. F.da hosil boʻlgan organik birikmalar barcha tirik organizmlar uchun asosiy hayot manbai hisoblanadi. F.da barcha tirik organizmlarning nafas olishi uchun zarur boʻlgan kislorod atmosferaga ajralib chikadi.
Genofond -induvidlar guruhi genlar to’plamidagi nasliy axborot Tik organizmlar majmui ham tushuniladi
Milliy bogʻ, milliy tabiat bogʻi — alohida qoʻriklanadigan, inson faoliyati taʼsiriga uchramagan va tabiiy manzaralari saqlangan, oʻsimliklar va hayvonot olami va ularning yashash muhiti ilmiy va oʻquv-amaliy ahamiyatga ega boʻlgan katta tabiiy hudud. Milliy bogʻda landshaftlarni tiklash, noyob va yoʻqolib borayotgan hayvonlar va oʻsimliklar turlarini saqlash ishlari amalga oshiriladi, bir qismi dam oluvchilar va qatʼiy tartibda turistlar uchun ochik/shgi bilan qoʻriqxonalardan farq qiladi. Chet ellarda Milliy bogʻ davlat tomonidan qoʻriqlanadigan hududlarning keng tarqalgan toifasi hisoblanadi. Jahonda birinchi Milliy bogʻ AQSH kongressi 1872-yilda qabul qilgan qonun asosida Yellouston daryosining yuqori oqimidagi Qoyali togʻlar hududida tashkil etilgan Yellouston Milliy bogʻ dir. 1980-yillar oxirida jahonda 2600 dan ortiq Milliy bogʻlar va faoliyati hamda vazifalariga koʻra, Milliy Bog'larga yaqin boʻlgan qoʻriklanadigan hududlar tashkil etildi
O’rmon-bir biriga va o’sish sharoitiga ta’sir etuvchi va geografiklandshaft elementini hosil qiluvchi daraxtsimon o’simliklar majmui Yer o’simlik qoplamining asosiy tiplaridan biri,biosferaning tarkibiy va juda muhum qismi.
O’simliklar — tirik organizmlar dunyosi; fotosintez qilish xususiyatiga ega boʻlgan avtotrof organizmlar (qarang Avtotroflar); hujayra poʻsti, odatda, qalin sellyulozadan, zaxira oziq moddasi kraxmaldan iborat. Ayrim Oʻ. (saprofitlar, parazitlar) uchun xos boʻlgan geterotrof oziqlanish ikkilamchi hisoblanadi. Oʻ.ga xos boshqa xususiyatlar (oʻziga xos rivojlanish sikli, organlarning shakllanish yoʻli, yopishib yashash va boshqalar) hamma Oʻ.ga tegishli emas. Lekin bu belgilarning majmui Oʻ.ni boshqa tirik organizmlardan oson farq qilishga imkon beradi. Faqat tuzilishning quyi, ayniqsa, bir hujayralilar darajasida Oʻ. bilan boshqa organizmlar oʻrtasidagi farq uncha aniq sezilmaydi; shuning uchun evglenasimon suvoʻtlarni zoologlar bir hujayrali hayvonlarga kiritishadi. Bir hujayrali Oʻ.ning boshqa bir hujayrali organizmlardan asosiy farqi — xloroplastlar boʻlishidir. Tuzilish darajasi orta borgan sari Oʻ. bilan boshqa organizmlar oʻrtasidagi farq ham orta boradi.
Qizil kitob-yo’qolib borayotgan yoki yo’qolish xavfida bo’lgan noyob o’simlik turlarini qayd qiluvchi davlat hujjati. Qizil kitobda o’simlik va hayvon turlari sonining kamayishi , areallarning qisqarib borishi sabablari yoritiladi , ularni saqlab qolish uchun tavsiyalar beriladi.
Qoʻriqxona — belgilangan qonunlarga muvofiq, davlat tomonidan ajratilgan, alohida ilmiy yoki madaniy ahamiyatga ega boʻlgan, tabiiy obʼyekt joylashgan yer yoki suv kengliklari; i. t. va madaniy-maʼrifiy maqsadlar uchun uzoq mud-datga ajratilgan va toʻlaligicha xoʻjalik ishlaridan xoli tabiiy majmua.
Yovvoyi holda o‘suvchi o‘simliklar — madaniylashtirilmagan daraxtlar, butalar, o‘tsimonlar, qirqquloqsimonlar, yo‘sinsimonlar, suvo‘tlar, lishayniklar va zamburug‘lar;
Yovvoyi holda o‘suvchi o‘simliklarning yashash faoliyati mahsulotlari — yovvoyi holda o‘suvchi o‘simliklarning yashash faoliyati natijasida hosil bo‘lgan ildizlar, piyozboshlar, tanalar, poyalar, novdalar, po‘stloq, barglar, g‘unchalar, gullar, urug‘lar, mevalar, sharbat (yelim) va boshqa mahsulotlar;
O‘simlik dunyosi — O‘zbekiston Respublikasi hududida tabiiy muhitda o‘sadigan yoki sun’iy yaratilgan sharoitlarda yetishtiriladigan barcha turdagi yovvoyi o‘simliklar majmui;
O‘simlik dunyosini muhofaza qilish — o‘simlik dunyosining yashash faoliyati uchun qulay sharoitlarni ta’minlashga, uning yo‘q qilib yuborilishining yoki unga boshqacha zararli ta’sir ko‘rsatilishining oldini olishga qaratilgan faoliyat;
O‘simlik dunyosini muhofaza qilish va undan oqilona foydalanish bo‘yicha biotexnik tadbirlar — o‘simlik dunyosini saqlab qolish, tiklash,takror ko‘paytirish va undan oqilona foydalanishga, u o‘sadigan muhitni saqlab qolishga qaratilgan, ilmiy asoslangan tadbirlar majmui.