Bino va inshootlar

Takrorlash uchun savollar.
1. Jamoat binolari va inshootlari qanday binolar kiradi.?

---

2. Jamoat binolarining sanitar uzellari haqida gapirib bering. 3.Jamoat
binolarida yong‘inga qarshi tadbirlar qanday olib boriladi?
2-Ma’ruza: Karkas panelli binolar
Reja:
1.
Umumiy qoidalar. Karkas panelli binolarning poydevorlari.
2.
Konstruktiv sistemalar va yig‘ma karkaslarning sxemalarini
elementlarga taqsimlash.
3.
Tashqi devorlar. Zilzilaga qarshi choklar.
Tayanch iboralar:
Karkas, poydevor, bikrlik diagfragmasi, ramali sistema, to‘sin,
ustun, panel, tashqi devor, zilzilaga qarshi chok
Umumiy qoidalar
YUk ko‘taruvchi karkasli binolarning qurilishda bunday keng tarqalishining
sababi shuki, bunday konstruksiyalarning hajmiy-rejaviy echimlarini inobatga olsak,
ko‘pincha maqsadga muvofiqdir.
Karkasli konstruksiyalarni zilzila bardoshli binolar jumlasiga kiritish mumkin.
Karkasli binolarning zilzila bardoshligi fazoviy konstruksiyani hosil qiluvchi ayrim
elementlarning mustahkam bog‘lanishi bilan taminlanadi. Qattiq to‘ldirgichli yoki
diafragmasiz karkasli binolarning bikrligi g‘ishtli binolarnikidan ancha kam, umumiy
og‘irligi esa engil devor materiallari qo‘llanilganda 2-3 baravar engil. SHunga
muvofiq hisobiy zilzilaviy kuch ham kam.
Karkasli binolarning qo‘llanilish sohasi nihoyat keng. Hozirgi davrda karkas-
panelli konstruksiyalardagi jamoat binolari (mehmonxonalar, maktablar, kasalxonalar,
univermaglar va h.k.) qurilishi keng qo‘llanilmoqda, chunki bunday binolar uchun
panelli konstruksiyalar yuqoridagi binolarni planlashtirilishini cheklab qo‘yadi va
qoniqarsiz hajmiy-rejaviy echimga olib keladi.
Zilzilaviy tumanlar uchun loyihalashtirilayotgan karkasli binolarga ham huddi
odatdagi binolardagidek asosiy o‘lchamlariga standart talablari qo‘yilishi zarur, ular
quyidagilardan iborat:
a) asosiy ustunlar to‘g‘ri 6x6 m, ko‘ndalang yo‘nalishda oraliqlari 3 va 4,5 m,
jamoat binolari uchun ko‘ndalang yo‘nalishdagi yiriklashtirilgan oraliq esa 9 m
bo‘lishiga ruxsat etiladi.
b) o‘xshash qavatlarning balandligi turar-joy binolari uchun 3 m, jamoat
binolari uchun – 3,3 m va 4,2 m, texnik qavatning va chordaq balandligi 2,1 m,
erto‘laniki – 3,0 m, zalning balandligi 4,2 m. Xonalar balandligi har 60 sm ga
o‘zgarishi mumkin.
Zilzilaviy tumanlar uchun loyihalanayotgan fuqaro binolari temirbeton karkasli,
ularni tayyorlash va tiklash usullariga qarab yig‘ma, yig‘mayaxlit va yaxlit hamda

---

ustunsiz va to‘sinli bo‘lishi mumkin. Har bir holat uchun qabul qilingan karkas turi
texnik-iqtisodiy asosga ega bo‘lishi zarur. Zilzilaviyligi 7 va undan ortiq bo‘lgan
tumanlar uchun karkasli binolarni loyihalashda mazkur qo‘llanmaning I bo‘limida
keltirilgan tadbirlar ko‘zda tutilishi kerak.