Bino va inshootlar

Jamoat binolarida yong‘inga qarshi tadbirlar
Jamoat binolarining xususiyatlaridan biri, bu ularga ko‘p sonli
odamlarning to‘planishi va ba’zida oson yonadigan materiallar va
uskunalarning joylashtrilishdir. SHuning uchun jamoat binolarida maxsus
tadbirlar qabul qilinadi.
Bu maxsus tadbirlar quyidagilarni tashkil etadi: yong‘inni kelib chiqish
extimolini kamaytirish, binoda uning tarqalishini chegaralash, yong‘in bilan
kurashishni engillashtirish, konstruksiyalarni mustaxkamligi va bikrligini
saqlab qolish, odamlarni tez va xavfsiz olib chiqib ketish xamda yong‘in
asoratlarini yo‘qotish.
Jamoat binolarida yong‘inni tarqalishini chegaralash maqsadida bino
xonalarini yong‘inga qarshi (brandmauer) yordamida «yong‘inga qarshi
qismlar»ga bo‘lib chiqiladi. YOng‘inga qarshi devorlar orasidagi qavat
maydoni o‘lchamlarini binoning qavatlar soniga va yong‘inga chidamlik
darajasiga qarab aniqlanadi. YOng‘inga qarshi devorlarning yong‘inga
chidamlik darajasini binodagi yonadigan materiallarning (mebel, uskunalar
va boshqalar) miqdoriga qarab belgilanadi. Agar bu materiallarning miqdori
100 kg/m
2
bo‘lsa, devorning yong‘inga chidamlik darajasi 5 soat,
100kg/m
2
dan 200 kg/m
2
gacha bo‘lsa - 7soat va 200kg/m
2
dan ortik bo‘lsa –
9 soat bo‘lishi shart. YOng‘inga qarshidevorlarda o‘rnatilgan eshiklarning
yong‘inga chidamlilik darajasi esa 1,5 soat bo‘lishi lozim.
Teatr binolarining saxnalarida juda ko‘p oson yonadigan materiallar va
uskunalarning (dekaratsiyalar) jam bo‘lishi, yongin xavfini keltirib

---

chiqaradi.SHuning uchun yong‘inning tarqalish xavfini
oldini olish
maqsadida saxna usti xajmini yong‘inga qarshi quti bilan berkitilishi ko‘zda
tutiladi. Bu ximoya konstruksiyasining yong‘inga chidamlik darajasi 4
soatga teng qilib olinadi. Saxnada yong‘in oqibatida xosil bo‘ladigan tutunni
chiqarib yuborish uchun tomda maydoni saxna maydonining 12% ni tashkil
etuvchi tuynuk qo‘yiladi.
Kinoteatr va kino - konsert zallarida yong‘inga xavfli xonalardan biri bu
kinoproeksion xonalar xam yong‘inga qarshi brandmaduerlar bilan
chegaralanib, ulardan aloxida (tomga, tashqariga, yong‘inga qarshi
zinapoyalarga) chiqishlar qo‘yiladi. Jamoat binolarida muxim yong‘inga
qarshi tadbirlardan
biri
bu
odamlarni tez evakuatsiya qilishdir.
Evakuatsiyani asosiy ko‘rsatgichi bu binodagi odamlarni tez vaqtda olib
chiqib ketishdir. Majburiy evakuatsiya vaqtining ruxsat etiladigan
ko‘rsatgichi aloxida xonalar uchun quyidagicha bo‘ladi: tomosha zalidan -
1,5-minut; butun binodan 6 minut.
Odamlar soni 50 kishidan ortiq bo‘lgan xamma jamoat binolari va
aloxida xonalar kamida 2 ta evakuatsiya eshiklari bilan ta’minlangan
bo‘lmogi lozim. Ko‘p kavatli bino bo‘lsa ikkita zinapoya bilan ta’minlanishi
kerak. Binolarning yong‘inga chidamlik darajasi va ularning funksiyasiga
qarab QMQ tomonidan xonalarning chiqishidan evakuatsiya chiqishlarigacha
bo‘lgan masofalar belgilanadi
Kuyidagi rasmda jamoat binolarining evakuatsiya chiqishlarini varianti
keltirilgan.
Evakuatsiya chiqishlari orasidagi chegaraviy masofalar.
A-bitta zinapoya mavjud bo‘lganda; B-ikkita zinapoya mavjud bo‘lganda
(yon devorlarda joylashganda); V-ikkita zinapoya mavjud bo‘lganda (yon
devorlardan ma’lum masofada joylashganda);
l
- binoning yon tomonidan
zinapoyagacha bo‘lgan masofa;
l
-xonaning chiqishidan zinapoyagacha

---

bo‘lgan chegaraviy masofa; 1-zinapoya; 2koridor; 3-tashqi zinapoya; 4-
xonadan chiqish
Evakuatsiya chiqishlarining sxemalari.
A-binoning past qismini yassi tomonidan; b,v-ochiq galereyalardan; 1-
tomosha zali; 2-faye; 3-yassi tom; 4-zinapoyalar; 5-savdo zallari; 6-yong‘inga
chidamli devor; 7-ochiq galereyalar.