Bino va inshootlar qurilishi

-MAVZU 
KATTA ORALIQLI BINO VA INSHOOTLARNI 
MONTAJ USULLARI.
.
 
Ma‟ruzani olib borish texnologiyasi (mashg„ulot modeli) 
O‘quv soati – 2 soat 
Talabalar soni: 50-60 ta 
O‘quv mashg‘ulot shakli 
Ma‘ruza 
 
 
 
Ma’ruza rejasi 
 
1.
Umumiy qoidalar .
 
2.
Karkas elementlarini o‗rnatish ketma-ketligi 
3.
Inshootlarni doimiy tayanchlarga ko‗chirish 
usullari. 
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi
: Katta oraliqli bino va inshootlarni montaj usullari. 
Umumiy qoidalar. Katta oraliqli binolar montajini o‗ziga xosligi. Karkas 
elementlarini o‗rnatish ketma-ketligi. Vaqtinchalik tayanch va so‗rilardan 
foydalanish. Inshootlarni doimiy tayanchlarga ko‗chirish usullari. Montaj usullarini
va ishlarni birgalikda olib borishni tanlash to‗g‗risida bilimga ega bo‗lishdan iborat. 
2 – ilova 
 Umumiy qoidalar 
Ko‗pchilik sanoat va fuqaro bino va inshootlari uchun arxitektura nuqtai nazaridan, 
foydalanish talablari bo‗yicha oraliq tayanchlarni qurmasdan katta oraliqli qoplama (ustyopma) 
larni nazarda tutish zarur. Barcha muhandislik inshootlaridan bir qavatli sanoat binolari 
iqtisodiyotning turli tarmoq korxonalarini joylashtirish uchun keng qo‗llanilmoqda. 
Katta oraliqli fuqarolik binolariga yirik sport, ko‗rgazma va konsert zallari, usti 
yopilgan stadionlar, vokzallar, sirklar, bozorlar va boshqa shunga o‗xshash inshootlar kiradi. 
Sanoat binolarida katta oraliqlar ko‗pincha avia va kemasozlik yig‗uv sexlarida, mas hinasozlik 
korxonalarining yig‗uv va eksperimental sexlarida eng ko‗p qo‗llaniladi. Binolardan foydalanish 
va yong‗in havfsizligi texnologiyasi samolyotlarning turishi va ta‘mirlanishi uchun 
mo‗ljallangan, qo‗shma transport birliklarining katta miqdori joylashtiriladigan yirik avtobus va 
trolluybus parklari uchun katta oraliqli binolarni loyihalashni talab etadi.
Katta oraliqli binolarning xilma – xilligi va ularga qo‗yiladigan turli xil talablar tegishli 
konstruktiv echimlarga sabab bo‗ldi. Ko‗pincha, ramali, to‗sinli tizimlar, arkali ustyopmalar va 
osma fazoviy tizimlar qo‗llaniladi. Fazoviy inshootlarning konstruktiv echimlari, ularni barpo 
etish shartlari, qurilish maydonining xususiyatlari, montaj qilish mexanizmlaridan foydalanish 
imkoniyatlari ko‗pincha eng maqbul texnologiyani va inshootni barpo etish ketma – ketligini 
talab etadi. 
Odatda, inshootni barpo etish uchun montaj qilishning xilma – xil usullaridan 
foydalanish mumkin, ko‗pincha ular birga qo‗shib foydalaniladi va shu bilan texnologiyalarnin g 
ko‗p variantligini tashkil etadi, bunda maqbul texnologiyani tanlash montaj ishlarini 
loyihalashning mazmunli masalasini tashkil etadi. 

---

Yig‗ma temirbeton konstruksiyalarda karkasning asosiy elementlari – ustunlar va 
fermalari juda kamdan – kam hollarda yiriklashtiriladi. Ko‗pincha metall elementlar – kran osti 
to‗sinlari, ustunlar, deraza panjaralari, bog‗lamalar, fonar konstruksiyalari, kompleks 
yiriklashtirilgan bloklar – metall ko‗taruvchi konstruksiyali va samarali engillashtirilgan 
ustyopmali (tomli) qoplama bloklari yiriklashtiriladi. 
Konstruksiyalarni rulonlashtirish usuli – metall listli konstruksiyalarni yiriklashtirib 
yig‗ishning bir turi bo‗lib metall konstruksiyalarni tayyorlovchi zavodda amalga oshiriladi. Bu 
usul rezervuarlarni, gazgolderlarni, oziq-ovqat va kimyo sanoati silindrik idishlarini 
(sig‗imlarini) montaj qilishda qo‗llaniladi.