Bino va inshootlar qurilishi

4.2. Territoriyani tozalash va tekislash 
Territoriyani tozalash ishlari majmuasiga kiradi: 
• yashil ko‗chatlarni ko‗chirish yoki himoya qilish; 
• maydonni keraksiz daraxtlardan, butalardan tozalash, tunkalarni qazib olish; 
• erni unumdor qatlamini ajratish; 
• kerakmas binolarni buzish yoki ajratish; 
• mavjud muhandislik tarmoqlarini o‗chirish (uzib qo‗yish) yoki maydondan 
ko‗chirish; 
• qurilish maydonini birinchi bor tekislash. 
Qurilish maydoni territoriyasini tayyorlash davrida ishlarni bajarishga xalaqit 
beruvchi aloqa va elektruzatuv liniyalarini, erosti kommunikatsiyalari va boshqa 
inshootlarni ko‗chirish zaruriyati paydo bo‗ladi. Bunday ko‗chirish oldin kelishilib 
keyin loyiha hujjatlariga kiritiladi, ko‗chirish jarayoni o‗zi ma‘sul tashkilotlar bilan 
kelishilgan holda va ularning nazorati ostida amalga oshiriladi. 
Yashil ko„chatlarni qayta ko„chirib ekish. 
Atrof-mo‗hitni himoya qiladigan 
qonun quruvchilardan tabiatni avaylab, o‗simliklarni asrashni talab qiladi. Ishlarga 

---

halaqit beruvchi bebaho daraxtlar va butalar qazib olinib yangi joyga yoki qurilish 
maydoni territoriyasidagi himoya zonasiga ko‗chiriladi. Kesilmaydigan yoki ko‗chirib 
bo‗lmaydigan yashil ko‗chatlar(daraxtlar) to‗siq bilan o‗rab olinadi, daraxtlar tanasi 
pilomaterial chiqindilari bilan mumkin bo‗ladigan shikastlanishdan asranadi. 
Maydonni kerakmas daraxtlardan tozalash 
mexanik yoki elektr arralar, 
traktorlar yordamida amalga oshiriladi. Sudrab-qazib oluvchi chig‗irli traktor yoki 
ag‗dargichi baland ko‗tarilgan buldozer yordamida daraxtlar yiqitiladi va tunkasi qazib 
olinadi. Diametri 50 sm gacha bo‗lgan tunkalarni qazish uchun usha chig‗irli traktorlar, 
buldozerlar, maxsus qazuvchi-yig‗uvchilar qo‗llaniladi. Ildiz tizimi ko‗chli rivojlangan 
tunkalarni qazib olish uchun portlatish usulini qo‗llash mumkin. 
Butaqirqqich gusenitsali traktorda osma va almashadigan asbob bo‗lib, uning 
yordamida territoriya butalardan tozalanadi. Butaqirqqich ag‗dargich va pichoqdan 
iborat ramaga ega bo‗lib, ular yordamida butalar va diametri 20 sm dan oshmagan 
kichik daraxtlarni kesadi.. Bu operatsiyalar uchun shuningdek ag‗dargichida tish-
yumshatgichi bor buldozer va qazuvchi-yig‗uvchilar qo‗llaniladi. 
Territoriya tunka va daraxt tanalaridan tozalangandan so‗ng, tunka qazuvchi 
mashinalarni parallel yurishi bilan o‗simlik qatlamidagi ildizlarni bo‗laklaridan 
tozalanadi. Ildizlar va daraxtlarni qoldiqlari tozalangan territoriyadan yoqish yoki olib 
ketilishi uchun olib chiqiladi.
Qurilish maydoni yirik yumaloq toshlardan tozalangan bo‗lishi kerak. Kichik 
toshlar ekskavator cho‗michiga (kovsh) sig‗adigan bo‗lsa transport vositalariga ortiladi, 
yiriklari buldozer yordamida ish zonasidan tashqariga olib chiqiladi. Yirik toshlar joyida 
zaryadlar yordamida portlash usuli bilan bo‗laklarga bo‗linishi mumkin.