Bino va inshootlar qurilishi

Ketma-ket usulda 
alohida binoni barpo etishda ishchilar brigadasi har bir keyingi ishni 
oldingi ish to‗gagandan so‗ng boshlaydi. Demak, bino qurilishining umumiy davomiyligi alohida 
ishlar bajarilish davomiyliklarining yig‗indisidan iborat, ya‘ni bu holatda ob‘ektdagi ishlarni bajarish 
uchun kam miqdordagi ishchilar etarlidir. Bir tipdagi binolar ketma-ket qurilganda, ya‘ni har bir 
keyingi bino oldingisi qurilgandan so‗ng boshlansa, binolarni qurayotgan yagona brigada ketma-ket 
qurilgan binodan yangi qurilishi boshlangan binoga o‗tadi. Bu usulda, binolar kompleksi 
(majmuasi)ning umumiy qurilish davomiyligi bir bino qurilishi davomiyligini binolar sonini 
ko‗paytmasiga teng bo‗ladi, ammo bu holatda, bir bino qurilishidagidek o‗zoq vaqt bir erda harakatda 
bo‗lganiga nisbatan kam ishchilar soni kerak bo‗ladi .
Parallel usulda 
bir paytning o‗zida alohida binoda turli ishlar bajariladi yoki bir tipli binolar 
bir paytda barpo etiladi. Har bir ko‗rilayotgan ob‘ektda mustaqil ish yuritadigan brigada ishlaydi. Ideal 
holatda brigadalar bir paytda ishni boshlab va bir paytda binolarni barpo etishni to‗gatadilar. Parallel 

---

usulda, alohida binoni barpo etish muddati jami ishlarni bajarish muddatiga teng, ammo bu usulda bir 
paytda ishlaydigan ishchilarga bo‗lgan talab 
m
martaga (shu turdagi ishlar va ishchilar brigadasi soni) 
oshadi. Bir xil tipdagi binolar kompleksini parallel usulda barpo etganda, inson resurslarini jalb etish 
va qurilish muddati yuqorida keltirilgan sxemaga o‗xshash bo‗ladi. 
Qurilishning
oqim usuli
o‗zida ketma-ket va parallel usullarining yutuqlarini aks ettirib 
ularning kamchiliklarini bartaraf etadi. Bu usulda qurilishni umumiy davomiyligi ketma-ket 
usuldagidan ancha kam, shuningdek, ishchilardan foydalanish intensivligi parallel usuldagidan 
kamroq. 
Ko‗rsatilgan qurilish usullarni beshta bir xil binolar qurilishi misolida kerakli hisoblar va 
diagrammalar yordamida namoyish etamiz. Bir binoga sarf bo‗ladigan mehnat xarajati 
q
= 300 odam-
kun, brigada n = 10 odam sonidan iborat, binoni qurilish davomiyligi (bir qamrovdagi ishlar) 
t
= 30 ish 
kuni, 
N
— ishchilar soniga bo‗lgan kundalik maksimal talab. 
2.1-rasmda binolarni ketma-ketlik usulida barpo etishni kalendar grafigi berilgan. Ishlarni 
bajarish davomiyligi 
T= mt 
= 5 • 30 = 150 kun. Inson resurslari (ishchilarga bo‗lgan talab) 
p = N
(har 
kuni 10 odam). Umumiy mehnat sarfi 
Q = Tp
= 150 • 10 = 1500 odam-kun. Binolarni parallel usulda 
barpo etish 2.2-rasmda keltirilgan. Ishlarni umumiy bajarish davomiyligi 
T = t 
=30 kun. Ishchilarga 
bo‗lgan talab
N = mn
= 5 • 10 = 50 odam (ishchi ) bir kunda. Umumiy mehnat sarfi o‗zgarmaydi
Q = 
NT
= 50 • 30 = 1500 odam-kun. 
Ishlarni oqim usulida bajarishning o‗ziga xos tomoni qurilish ishlari va ularning kompleks 
(majmua)larini bosqichlarga yanada kichikroq tashkil etuvchilarga bo‗lishdir. 
Qamrovla
r 
Ishlarning davomiyligi (vaqt), kunlarda 
1
10 
2
20 
3
30 
4
40 
5
50 
6
60 
7
70 
8
80 
9
90 
1
100 
1
110 
1
120 
1
130 
1
140 
1
150 
1
2 
3 
4 
5 
2.1-rasm. Binolarni ketma-ket usulda barpo etishning kalendar grafigi 
Qamrovlar 
Ishlarning 
davomiyligi 
(vaqt), 
kunlarda 
1
10 
2
20 
3
30 
1 
2 
3 
4 
5 
2.2-rasm. Binolarni qamrovlarda parallel usulda barpo etishning kalendar grafigi 
Qamrovlar 
Ishlarning davomiyligi (vaqt), 
kunlarda 
9
9 
1
18 
2
27 
3
36 
4
45 
5
54 
6
63 
1 

---

2 
3 
4 
5 
2.3-rasm. Binolarni qamrovlarda oqim usulida barpo etishning kalendar grafigi 
Bino qurilishini boshlagan hamma brigada a‘zolarini kerakli qurilish kasblarini mukammal 
o‗zlashtirgan , er ishlaridan boshlab binoni pardozlash ishlariga qadar barcha ishlarni sifatli bajaradi 
deb tasavvur qilish qiyin. SHu boisdan, qurilish ishlarini ketma-ket bajariladigan uch siklga bo‗lish 
ma‘quldir: binoni er osti qismini barpo etish − er ishlari, poydevorlarni va erto‗lani qurish,
gidroizolyasiya va boshqa ishlarni bajarish; er usti qismini barpo etish – ichki devorlar bilan 
birgalikda binoni karkasi, pardevorlar, deraza va eshiklarni o‗rnatishdagi bo‗shliqlarini to‗ldirish 
hamda maxsus ishlarni bajarish va oxirgi sikl − binoning ichkari va tashqarisini pardozlash. SHartli
ravishda qabul qilgan holda, har bir sikldagi ishlarni bajarishda mustaqil, ixtisoslashtirilgan, yuqori 
malakali 10 odamdan iborat bo‗lgan brigada ishlaydi va ular har bir binoda o‗zining ishini 9 kunda 
bajaradi. Ishlarni oqim usulida olib borishning o‗ziga xos xususiyati shundan iboratki, 
ixtisoslashtirilgan brigada bir binoda o‗z siklini to‗gatib ikkinchi binoga o‗tadi va o‗z o‗rnini keyingi 
sikl ishlarini bajaruvchi brigadaga bo‗shatib beradi (2.3-rasm). SHuningdek, ketma-ket ravishda 
ikkinchi brigada birinchi ob‘ektdan ikkinchi ob‘ektga ( bir qamrovdan ikkinchi qamrovga) ko‗chadi. 
SHunga o‗xshash uchinchi brigada ishlaydi, agar sikllar soni ko‗p bo‗lsa , u holatda to‗rtinchi va 
hokazo. Bu erda ixtisoslashgan va tajribaga ega har bir brigada o‗zining ishini 10 kunda emas 9 kunda 
bajaradi. 
Ishchilar 
soni, 
odam 
Ishlarning davomiyligi (vaqt), kunlarda 
9
9 
1
18 
2
27 
3
36 
4
45 
5
54 
6
63 
7
72 
8
81 
30 
20 
10 
2.4-rasm. Ishlarni oqim usulida ishchi kuchi harakati grafigi 
Har bir vaqt intervalida ishlaydigan ishchilar soni 2.4-rasmda keltirilgan. 
Ishlarni umumiy davomiyligi
T
= 63 kun. Umumiy mehnat sarfi
Q
= 10*9*2 + 20*9*2 + 30*9*3 = 1350 odam-kun. 
Ishlarning sikli 
Ishlarning davomiyligi (vaqt), kunlarda 
9
9 
1
18 
2
27 
3
36 
4
45 
5
54 
6
63 
Yer osti qismi 
Yer usti qismi 
Binoni 
pardozlash 
2.5-rasm. Ishlarni oqim usulida bajariladigan ish turlari bo‗yicha kalendar grafigi 
Ishlarni oqim usulida bajariladigan ish turlari bo‗yicha kalendar grafigi 2.5- rasmda 
ko‗rsatilgan. 
Ishlarni bajarish usullarini solishtirish 2.1-jadvalda keltirilgan 
Brigadalarni 
ixtisoslashtirilishi 
oqim 
usulida 
maksimal 
darajada 
mehnatni 
mexanizatsiyalashtirishga, tashkil etishni yaxshi ta‘minlashga, yuqori mehnat unumdorligiga 
erishishga imkon beradi. Muddatlarni qisqartirish bir turli ishlarni ketma-ket va har turli ishlarni 
parallel bajarish hisobiga erishiladi. 

---

Ishlarni bajarishning turli usullarini solishtirish. 2.1-jadval. 
Usullar 
Ishlarning 
davomiyligi, 
kunlar 
Ishchilarning 
minimal soni 
Kompleks 
brigadalar soni 
Umumiy mehnat 
sarfi, odam-kun 
Ketma-ket 
150 
10 
1 
1500 
Parallel
30 
50 
5 
1500 
Oqim 
63 
30 
3 
(ixtisoslashtirilgan) 
1350 
Bino va inshootlar qurilishida oqim usuli asosiy usul bo‗lib, chunki uni qo‗llaganda qurilish – 
montaj ishlarining uzluksizligi va bir maromda bajarilishi ta‘minlanadi. 
Foydalanadigan adabiyotlar ro‗yxati 
1.
Bozorboev N. Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi. I-qism. O‗quv qo‗llanma 
Toshkent, 2000. 
2.
Bozorboev N., Sobirov M. Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi. II-qism. O‗quv 
qo‗llanma Toshkent, 2000. 
3.
Texnologiya vozvedeniya zdaniy i soorujeniy: Ucheb. dlya stroit, vuzov/V.I. Telichenko, 
O.M. Terentev, A.A. Lapidus— 2-e izd., pererab. i dop.— M.: Vыssh. shk., 2004.— 446 s; 
il. 
4.
Texnologiya stroitelnogo proizvodstva. Uchebnik, (S.S. Ataev, N.N.Danilov, 
B.V.Prыkin i dr.) M., Stroyizdat, 1994. 
5.
Texnologiya stroitelnogo proizvodstva (O.O.Litvinov i dr.) Kiev, Vыsshaya shkola. 1995. 
6.
Xamzin S. K., Karasev A. K.