Bilish jarayonlari haqida

Sensomotor ta'sirlanish va diqqatni o‘rganish uchun metodikalar

• SEGEN DOSKASI
• P'eron- Ruzer metodikasi
• P'eron- Ruzer metodikasi –stimul material
• Idrokni o’rganish

Diqqat psixodiagnostikasida korrektur sinov va Gorbov Shulte jadvallaridan foydalanish masalalari

• Bu metodikadan diqqatning ko‘chish va bo‘linish xususiyatlarini, sensomotor reaktsiyalar tezligini o‘rganish uchun foydalaniladi. Sinaluvchilarga 1 dan 25 gacha sonlar ixtiyoriy joylashtirilgan 5 ta jadval ketma - ket ko‘rsatiladi
• U sonlarni tartib bilan izlab ko‘rsatishi va ovoz chiqarib aytishi kerak. Har bir topshiriqni bajarish vaqti tadqiqot qaroriga yozib boriladi (5-jadval).
• Sinaluvchi faoliyatini miqdoriy baholashdan tashqari sensomotor reaktsiyalar tezligining sifatiy tahlili ham amalga oshiriladi. «Topshiriqni bajarish xususiyatlari» bo‘limiga sinaluvchi o‘zini qanday tutganligi, verbal va emotsional reaktsiyalari yozib boriladi. 6-7 yoshli bolalar uchun bitta jadvalni 1-1,5 daqiqa qarash me'yoriy hisoblanadi, o‘rtacha o‘quvchilar uchun 45 soniyadan 1 daqiqagacha me'yor hisoblanadi. Katta bog‘cha davridagi bolalar va 1-2-sinf o‘quvchilari ba'zi sonlarni chalkashtirib yuboradilar. 10-12 yoshli bolalar uchun sensomotor reaktsiyalar tezligi oshishi, harakatlarning avtomatlashuvi xarakterlidir.

Piktogramma metodi

• Bevosita eslab qolish xususiyatlarini piktogramma, ya'ni rasmli assotsiatsiyalar metodi orqali ham o‘rganish mumkin. Piktogramma eksperimental-psixologik tadqiqot usuli sifatida birinchi marta L.V.Zankov (1935) tomonidan qo‘llanilgan. Sinaluvchi aniq so‘zni rasmdagi tasvir orqali eslab qolishi kerak. Sinaluvchi so‘z va tasvir o‘rtasidagi aloqani o‘ylab topishi kerak, bu esa keyinchalik so‘zni qayta eslashiga imkon beradi.
• Rasm va so‘z o‘rtasidagi assotsiativ aloqani shakllantirish jarayonida inson shunday mazmunli aloqalarni tanlaydiki, uning fikricha, bu rasmlar so‘zni eslab qolish uchun yaroqli bo‘ladi. (A.R.Luriya, 1967). Shuning uchun ham bu metodika orqali tadqiqot o‘tkazish faqatgina assotsiativ, bevosita xotira xususiyatlarinigina emas, fikrlash faoliyati xarakteri, mantiqiy tafakkurning rivojlanish darajasi haqida ham bilish imkonini beradi. (S.V.Longinova, S.Ya.Rubinshteyn, 1972, B.G.Xersonskiy, 1988).