|
1.9.-jadval
7
Qit`alarda aholi sonini bashoratlash
8
6
www.mirprognoz.ru/prognosis/socienty/oon
‐
prognoz
‐
naseleniya.
7
Population Reference bureau-2012-world population data sheet.” 2013. 7-8 p.p
2005
6477
21,0
9,0
54,0
2006
6555
21,0
9.0
52,0
2007
6625
21,0
9,0
52,0
2008
6705
21,0
8,0
49,0
2009
6810
20,0
8,0
46,0
2010
6892
20,0
8,0
46,0
2011
6987
20,0
8,0
44,0
2012
7058
20,0
8,0
41,0
Qit`alar Aholi
soni
Istiqboldagi soni ,million
2025
2050
Dunyo
bo`yicha
7058 8082
9624
Afrika
1072
1446
2339
20
Jadval ma’lumotlaridan shuni ko’rish mumkinki, 2012 yildan 2025 yilga
nisbatan dunyo aholi soni 14,5 %; 2050 yilga kelib 36,3 % oshishi ko’zda
tutilmoqda, mos ravishda Afrika 34,9 % va 2,2 martaga; Amerika 12,1 % ga va
27,4 % ga; Osiyo 12,2 % va 24,0 % ga; Yevropa 1,3% ga oshsa lekin 2050 yilga
kelib 2012 yilga nisbatan 1,1 % kamayarkan.
Yillar
Aholi soni,
mlrd
Tug`ilish
koeffitsiyenti
O`lim
koeffitsiyenti
Tabiiy o`sish
koeffitsiyenti
2012
7.058
20
8
12
‰
12
8
20
'
'
o
t
to
K
K
K
'
2
1
'
0
1
1
1
to
to
К
К
А
А
;
kishi
ml
А
.
4
,
85
7058
7143
7143
0121
,
1
*
7058
012
,
0
1
012
,
0
1
7058
2
1
1
'
2
1
'
1
2
1
1
to
to
К
К
А
А
kishi
ml
kishi
ml
А
.
4
,
86
0
,
7143
4
,
7229
.
4
,
7229
012
,
0
1
012
,
0
1
7143
2
1
2
Aholini istiqboldagi sonini quyidagi formula yordamida ham aniqlash
mumkin:
5
0
. `
12,0
1
7058 1
7058*1.061 7490,7 ln. .
1000
1000
t
b t
Ktab o z
A
A
m
k
Amerika
948 1063
1211
Osiyo
4260
4779
5284
Yevropa
740 750
732
Okeaniya
37
44
57
21
NAZORAT SAVOLLARI
1.
Aholi soni va tarkibi qanday aniqlanadi?
2.
Aholi kategoriyalari deganda nimani tushunasiz?
3.
Doimiy va mavjud aholi o’rtasidagi qanday bog’liqlik mavjud?
4.
Aholini jins-yoshi bo’yicha piramidasi qanday tuziladi?
5.
Aholi tabiiy harakati ko’rsatkichlari qanda aniqlanadi?
6.
Aholining demografik yuklama ko’rsatkichlari deganda nimani tushunasiz?
7.
Aholining kelajakdagi sonini prognozlash qanday amalga oshiriladi?
Tayanch so’z va iboralar
:
Mehnat bozori, ishsizlik, bandlik, mehnat
resurslari, iqtisodiy faol aholi, iqtisodiy nofaol aholi,mehnat resurslari balansi.
2.1.Mehnat bozori tushunchasi va statistikasining vazifalari
Mehnat bozori
deganda bir tomondan ish beruvchilar, ikkinchi tomondan
ishga talabgorlarning (yollanuvchilarning) o’zaro munosabati amalga oshuvchi
bozor iqtisodiyotining maxsus bo’lagi tushuniladi va u quyidagi komponentlardan
tashkil topadi: mehnatga talab; mehnat taklifi; ishchi kuchi bahosi; ishchi kuchi
qiymati; raqobat.
Samarali va egiluvchan mehnat bozori deganda doimo o’zgarib boruvchi
tizim, aniqrog’i o’zida quyidagi xarakteristikalarni mujassamlashtiruvchi model
tushuniladi:
2-MAVZU
MEHNAT BOZORI STATISTIKASI
REJA:
2.1
Mehnat bozori tushunchasi va statistikasining vazifalari
2.2
Mehnat resurslari statistikasi
2.3
Mehnat resurslari balansi
2.4
Aholining ish bilan bandligi statistikasi
2.5
Mehnat bozorini statistik ko’rsatkichlari tizimi
22
– ishga yollanuvchi va ish beruvchining faoliyati shaxsiy manfaatlarni maksimal
qondirilishiga yo’naltirilgan. Sotib oluvchida u foyda summasi bo’lsa, sotuvchida u
juda murakkab tarkibga ega;
– ishchi kuchini sotuvchi va sotib oluvchi turli variantlar mavjudligi haqida
ma’lumotlarga ega va
o’zi uchun eng manfaatlisini tanlash qobiliyatiga ega;
– mehnat bozorida bir xil tipdagi mehnat xizmatlari sotiladi va sotib olinadi.
Sotiladigan va sotib olinadigan tovar, aniqrog’i ishchilar bir biridan deyarli
farq qilmaydi:
– ishchi kuchiga qilinadigan xarajatlar faqat vaqtga mos ravishda ish haqlaridan
tashkil topadi, mehnat unumdorligi esa doimiy miqdor bo’lib hisoblanadi va ish
vaqtining uzunligiga bog’liq emas;
– mehnat xizmatlarini sotib olish va sotish faqat raqobat asosida amalga oshiriladi.
Buning asosiy sharti sifatida bozorda bir biriga bog’liq bo’lmagan ko’plab
sotuvchi va sotib oluvchilarning qatnashishi hisoblanadi.
2.2. Mehnat resurslari statistikasi
Mehnat resurslari – mehnatga qobiliyatli yoshdagi aholi hamda qonun
hujjatlarida belgilangan iqtisodiy faollikning quyi va yuqori yosh chegaralariga
kirmaydigan ishlayotgan shaxslar.
MR=MQA+IO’P.
Iqtisodiy faol aholi – mehnat faoliyatining daromad keltiruvchi har qanday
turi bilan shug’ullanuvchi shaxslar, shuningdek ishga joylashtirishga muhtoj ish
bilan ta’minlanmagan aholi. Iqtisodiy faol aholi shuningdek Qurolli kuchlarda
xizmatni o’tayotgan shaxslarni ham qamrab oladi.
IF=IT+IM
Ish bilan ta’minlanganlar bu: pul yoki naturada taqdirlash uchun yollanish
bo’yicha haftada kamida 2 soat mobaynida ish bajargan shaxslar, shuningdek o’z
faoliyati uchun taqdirlash yoki daromad olish muddatidan qat’i nazar foyda yoki
daromad olish uchun yollanmagan tarzda ish bajaruvchi shaxslar; kasallik yoki
jarohat, bemorni parvarish qilish tufayli; har yillik ta’til yoki dam olish kunlari; o’z
ish joyidan tashqarida o’qish; ma’muriyatning tashabbusi bilan ish haqi saqlangan
yoki saqlanmagan holdagi ta’til hamda shunga o’xshash sabablarga ko’ra ishda
23
vaqtincha bo’lmagan shaxslar; haq to’lanmagan holda oilaviy korxonada ishlarni
bajargan shaxslar.
Ishga joylashtirishga muhtoj ish bilan ta’minlanmagan aholi (ishsizlar) –
amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq rasman ishsiz sifatida ro’yxatdan o’tkazilgan
shaxslar, shuningdek haq to’lanadigan ishga yoki daromad keltiruvchi
mashg’ulotga, mehnat organlari ko’magida yoki mustaqil ravishda faol ish izlovchi
va bunday ish taklif etilsa, ishga joylashishga tayyor bo’lgan mehnatga qobiliyatli
yoshdagi vaqtincha ish bilan ta’minlanmagan shaxslar.
Iqtisodiy faol bo’lmagan aholi – iqtisodiy faol aholi tarkibiga kirmaydigan
mehnat yoshidagi mehnatga qobiliyatli aholi.
Mehnat bilan bandlar soni quyidagi formula bo’yicha hisoblab chiqiladi:
MM
ITnr
ITr
B
Do'stlaringiz bilan baham: | 
