Bilim sohasi

Nostandart darslar

XX asrning 70 – yillari o‘rtalarida milliy maktablarda o‘quvchilarning mashg‘ulotlarga qiziqishlari pasayish xavfi aniqlandi. Muammoni bartaraf etish maqsadida nostandart darslarning tashkil etilishiga alohida e’tibor qaratildi. Nostandart dars an’anaviy tuzilishdagi improvizatsion o‘quv mashg‘ulotidir.

P
Bundan tashqari g‘arb pedagogikasida zamonaviy darsning quyidagi turlari ham mavjud.

Áóíäàí òàøқàðè ғàðá ïåäàãîãèêàñèäà äàðñ òèïëàðèíèíã қóéèäàãè çàìîíàâèé òàñíèôè õàì ìàâæóä
edagogik adabiyotlarni tahlil qilish nostandart darslarning o‘nlab turlari mavjudligini ko‘rsatdi. Ular orasida “berilish” darsi, amaliy o‘yinlar, matbuot konferensiyalari, ijodiy hisobotlar, musobaqalar, KVN turidagi o‘yinlar, tanlov, teatrlashtirilgan darslar, binar, kompyuterli darslar, fantaziyalar, “sudlar”, haqiqatni izlash, “paradokslar”, auksionlar, dialoglar va boshqalar bor.
Ochiq dars⁵⁶ bu ilk bor past o‘zlashtiruvchi talabalariuchun Siegfried Engelman tomonidan ishlab chiqilgan o‘rgatish metodi. Yuqori saviyada tashkillangan darslar va ochiq fikr-mulohazalar. U mavzudan chetlashish va darsni samarasiz chiqmasligini ko‘zlagan holda dars jarayonini faollashtirishni maqsad qilgan. Bu metodni quyidagi kalit tushunchalar sharhlaydi:

• 
  O‘quvchilar kichik guruhlarga bo‘linadi.
  
• 
  E’tibor o‘qituvchiga qaratiladi.
  
• 
  O‘qituvchi tomonidan alohida tashkillashtiriladi.
  
• 
  Maqsadli harakatlar va faol munosabat o‘qituvchi tomonidan amalga oshiriladi.
  
• 
  Faol munosabat, fikr-mulohazalar va xatolarni to‘g‘rilash.
  
• 
  Yuqori natija
  

Ta’kidlash joizki, “ochiq dars” atamasi pedagogika matnlarida qo‘llanilganda, muhokamada bo‘lgan kuchli uslubdagi metod va maxsus instruksiyaviy dizayn tushuniladi, leksiya yoki seminar darslari kabi sodda bo‘lmaydi.