Bilim sohasi

 
25.
LABORATORIYA ishlarini ohirida laborantlar va kafedra hodimlari mehanizm va 
yoritish ish jihozlari (lampalarni) o’rnatishlari lozim.
 
26.
Ushbu qo’llanma tehnika havfsizligi bo’yicha qo’llanma hisoblanib o’qituvchi tomonidan 
birinchi LABORATORIYA mashg’ulotlarida o’tkazilishi lozim.
 
27.
Ushbu qo’llanmada ko’rsatilgan bandlar barcha talabalar va “Qurilish materiallari, 
buyumlari va konstrukSiyalarini ishlab chiqarish” kafedrasi LABORATORIYA 
honalarida shug’ullanuvchilar uchun majburdir.
 
Yo’riqnomadan barcha talabalar shuningdek kafedraning ilmiy hodimlari, o’qituvchilari va
barcha hizmat qiluvchi hodimlari o’tishi kerak.
Gips boglovchi moddalarning hossalarini o’rganish 
Gips boglovchi moddalar to’grisida umumiy tushuncha: 
Qurilish gipsi hovoda qotadigan boglovchi moddadan iborat bo’lib, gipstosh (CaSO
4
·2H
2
O) ni 150-180
0
S issiqda kuydirib tarkibida yarim molekula suv bo’lgan kalg’Siy sulg’fat 
(CaSO
4
·0,5H
2
O)ga aylantirib, tuyib maydalash yo’li bilan olinadi. Qurilish gipsidan qurilish 
detallari va buyumlari tayyorlash maqsadida, shuningdek, suvoq ishlarida foydalaniladi. 
1-LABORATORIYA ISHI 
Gipsning maydalik darajasini aniqlash 
 
Gipsning maydalik darajasi 0,2 nomerli elakda elangandan keyin qolgan qoldiqning miqdori 
bilan ifodalanadi. 
Ishlatiladigan asbob-uskunalar
: Elektron tozozi, 0,2 nomerli elak.
Ish tartibi
:
 
Quritish javonida 50-55°S haroratda bir soat mobaynida quritilgan gips 
namunasidan tarozida (0,1 g aniqlikda) 50 g tortib olinadi, bunda tarozi pallasiga soat oynasini 
qo’yish va gipsni shu oyna ustida tortish lozim. Tortib olingan gips turi 0,2 nomerli elakdan (rasm) 
o’tkaziladi; gipsni elaganda elakning qopqog’ini bekitish kerak; gips qo’lda elanadi, yoki elakni 
silkitib turadigan asbobga o’rnatiladi. Elash jarayoni odatda 5 - 7 minut davom etadi, keyin asbob 
to’htatilib, zlakning tubi ehtiyotlik bilan ajratib olinadi va gips kukuni boshqa idishga solinadi. 
Tekshirib ko’rish maqsadida (elakning tubini olib qo’yib) gips qog’oz ustiga elanadi (tekshirish 
uchun elash). Bir daqiqa davomida elakdan eng ko’pi 0,05 g gips tushsa, elash nihoyasiga 
yetkazilgan hisoblanadi. 

---

Gips kukunining maydalanganlik darajasi elakda qolgan gips massasining dastlabki namuna 
massasi; (50 g) ga nisbati sifatida aniqlanadi; bunda yo’l qo’yiladigan hatolik 0,1% dan ziyod 
bo’lmasligi lozim. Ikki marta sinash natijalarining o’rtacha arifmetik qiymati gips kukunining 
mayinlik qiymati sifatida qabul qilinadi. 
Binokorlik gipsi mayinligi, zarralarning maydaligi jihatidan uch guruhga ajratiladi: I dag’al - 
elakdagi qoldiq 23% dan oshmaydi; II - o’rtacha elakdagi qoldiq 14% dan ortiq; III – mayda kukun 
–elakdagi qoldiq 2% dan oshmaydi.