Bilim sohasi

Ish tartibi
. Sementdan 400 g tortib olinadi, bunda 1 g dan ortiq hato qilmaslik shart. 
Tortib olingan Sement sferik shakldagi metall idishga solinadi. Bu idishning ustki diametri 400 
mm, chuqurligi 100 mm bo’ladi. Idishdagi Sementning o’rtasi metall kurakcha bilan o’yiladi. 
Stakandagi suv tarozida tortilgandan keyin idishdagi Sementga quyiladi. Suvning miqdori 
Sement massasining 25-30 proSenti atrofida bo’lishi kerak. 
Quyilgan suv ustiga Sement tortiladi va 30 sekunddan keyin metall kurakcha bilan sekin-
asta qoriladi, keyinchalik qorish suroati tezlashtiriladi. 
Qorishtirish vaqtida idishdagi hamir kurakcha bilan avval bir tomonga, keyin qarama-
qarshi tomonga qatlam-qatlam qilib ag’darib turiladi. Sement bilan suv 5 min. shu tartibda 
qorishtiriladi. 
Ish boshlashdan oldin. Vika asbobi sterjenining bemalol siljishi va Silindrik dastaning 
uchi shisha plastinkaga tekkanda strelkaning shkaladagi nol’ raqamini ko’rsatishi tekshirib 
ko’riladi. Agar strelka shkaladan nol’ raqamini ko’rsatmasa, asbob shu ondayoq sozlanadi. 
Tayyorlangan Sement hamiri metalldan yasalgan kesik konus shaklidagi halqaga solinadi. 
SHisha plastinka ustiga qo’yilgan bu halqa Sement hamiri bilan to’lganda shisha pastinkani stol 
chetiga besh-olti marta ohistagina urib, Sement hamiri zichlanadi va hamirning ortiqchasi 
ho’llangan pichoq bilan halqa ustidan sidirib olinadi. Keyin shisha plastinkani surib, hamir 
to’ldirilgan halqaning o’rtasi Silindrik dastgohga tegib turadigan darajada to’g’rilanadi, Silindrik 
sterjeng’ vint bilan mahkamlab qo’yiladi. Keyin sterjenni tutib turgan vint tezda bo’shatiladi, 
natijada Silindrik dasta o’z og’irligi bilan hamirga botib kiradi. Oradan 30 sek. o’tgach, Silindrik 
dastaning hamirga botish darajasi shkaladan aniqlanadi. Bunda strelka 7 mm dan yuqorida 
to’htasa, hamir qattiq, yahni suv oz qo’shilgan bo’ladi. U holda Sementdan yana 400 g tortib 
olinadi va unga avvalgidan birmuncha ortiq suv qo’shib, yuqorida aytilgan tartibda yana Sement 
hamiri tayyorlanadi. Bordi-yu, Silindrik dasta hamirga botganda strelka 5 mm dan pastda 
to’htasa, hamir yumshoq, yahni suv ko’p qo’shilgan bo’ladi. SHu tartibda Sement miqdorini 

---

o’zgartirmasdan, suvni oldingisidan ko’proq va keyingisidan ozroq qo’shib, yuqorida aytilgan 
tartibda Sement hamirining normal quyuqligi aniqlanadi. Agar Silindrik dasta uchinchi marta 
hamirga tushirilganda, strelka 5-7 mm orasida to’htasa, uchinchi marta tayyorlangan hamirning 
quyuqligi normal bo’ladi. SHunday qilib, ohirgi marta olingan suvning miqdori mazkur Sement 
hamirining normal quyuqligini ko’rsatuvchi son deb hisoblanadi.