Bilim sohasi: 500000 Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy ta’miiot Ta’lim sohasi: 510000 Sog‘liqni saqlash Ta’lim yunalishi: 5510500 Farmatsiya (turlari buyicha) 5111000 – Kasb ta’limi

                   
 
 
 
 
 

---

93 
 
                    5-
Mavzu: Muloqot va shaxslararo munosabatlar psixologiyasi. 
         
REJA: 
1.  Muloqot  va munosabat 
2.  Muloqot  jarayonida  psixologik tasir (verbal.noverbal.paralingvistik) 
3.  Nutq va uning turlari 
T a ya n ch     s o' z     v a     i b o r a l a r : Muloqot,munosabat, muomala ,  
Identifikatsiya,perseptiv rjmmunikativ, interaktiv,  refleksiya,rtereotipizatsiya , kommunikatsiya,  
Pedagogik  muloqot,verbal, noverbal ,paralingvistik 
Muloqot  -
odamlar  o`rtasida  birgalikdagi  faoliyat  ehtiyojlaridan  kеlib  chiqadigan 
bog`lanishlar rivojlanishining ko`p qirrali jarayonidir. 
Munosabat va muloqot birgalikdagi faoliyat ko`rsatuvchilar o`rtasida axborot 
ayirboshlanishini o`z ichiga oladi. Odamlar muloqotga kirisharkan, muloqotning eng muhim 
vositalaridan biri sifatidagi tilga murojaat qiladilar.Munosabatning ikkinchi jihati munosabatga 
kirishuvchilarning  ыzaro  birgalikdagi harakati –  nutq jarayonida faqat so`zlar bilan emas, balki 
harakatlar, xatti-
harakatlar bilan ham ayirboshlashdan iboratdir. (Masalan, ro`paradan kеlayotgan 
mashina haydovchisiga bormoqchi bo`lgan yo`nalishni ishora qilish har ikkala tomon uchun ham 
qu
lay va tеjamli ekanligi tushunarli bo`lsa kеrak). 
Nihoyat, muloqotning uchinchi jihati munosabatga kirishuvchilarning bir-birlarini idrok eta 
olishlarini  taqozo qilishidir. Suhbatdoshining holatiga, rangi-ro`yiga, ovoziga qarab muomala 
qilish. Shunday qilib, yagona munosabat jarayonida shartli ravishda uchta jihatni kommunikativ 
(axborot  uzatish,  intеraktiv,  o`zaro  birgalikdagi  harakat  qilish  )  va  pеrtsеptiv  (o`zaro  birgalikda 
idrok etish, har ikkovlonning bir xil ko`rishi, etishishi jihatlarini alohida ko`rsatish mumkin). 
Odamlarni birlashtiradigan umumiy narsa ishlab chiqarish tarzida tushunilishi, ana shu  
umumiy narsa avvalo munosabat vositasi sifatidagi tildan iborat ekanligini bildiradi. Til - 
munosabatga kirishuvchilar ыrtasida aloqa bog`lanishini ta'minlaydi. 
Axborot uzatuvchi (kommunikator) va uni qabul qilayotgan kishi (rеtsipiеnt) «bitta tilda» 
so`zlashganlarida mAqsadga erishadilar. (Shartli ishora, kod, b
еlgi va b. ). 
Og`zaki kommunikatsiya. Nutq.  Nutq -  bu og`zaki kommunikatsiya, ya'ni til yordamida 
muomala qilish jarayoni d
еmakdir. So`zlar ovoz chiqarmasdan yoki eshittirib aytilishi, yozib 
qo`yilishi, yoki imo-ishora bilan almashtirilishi mumkin  (Masalan, daktilologiya-  barmo? 
yordamida ishora -ma'no anglatish). 
Identifikatsiya - shunday psixologik hodisaki, bunda suxbatdoshlar bir-birlarini to`g`riroq idrok 
qilish uchun o`zlarini bir-birlarining o`rniga qo`yib qo`yishga harakat qiladilar. Ya’ni, o`zidagi 
bilimlar, tasavvurlar, hislatlar orqali boshqa birovni tushunishga harakat qilish, o`zini  birov bilan 
solishtirish (ongli yoki ongsiz) identifikatsiyadir. Masalan, birinchi marta dars o`tayotgan 
pedagogning ichki holatini uning xamkasbi yaxshi tushunishi mumkin.   
Refleksiya  -  muloqot jarayonida suxbatdoshning pozitsiyasidan turib, o`zini tasavvur qilishdir, 
ya’ni refleksiya, boshqa odamning idrokiga taalluqli bo`lib, o`ziga birovning ko`zi bilan qarashga 
intilishdir.