Bilim sohasi: 400000 Qishloq va suv xo’jaligi Ta’lim sohasi: 410000- qishloq, o’rmon va baliq

7 - MASALA


ISHLAB CHIQARISH XONASIDA TABIIY YORITISHNI HISOBLASH

Tabiiy yorug‘lik yordamida yoritilganlikni ta’minlash nurni o‘tkazish uchun mo‘ljallangan proyomlar qurilmasi bilan bog‘liq bo‘lib, tuzilish jixatidan ular bajarilishi va joylashuvi bo‘yicha turlicha bo‘lishi mumkin. Shuning uchun tabiiy yoritilganlik tavsifi alohida xususiyatga ega: u agar yorug‘lik proyomlari (derazalar) tashqi devorlarda joylashgan bo‘lsa yonlama, agar yorug‘lik proyomlari tomda joylashgan yoki fonarlar orqali bo‘lsa yuqorilama yuo‘lishi mumkin.

Tabiiy yoritilganlik – xona ichidagi tabiiy yoritilganlikning tashqi yoritilganlikka nisbatidir.
Ye ichki
K_TYo = 
Ye tashqi
1. K_TYo qiymat me’yorini ta’minlash uchun yoritish proyomlari maydonini quyidagi formuladan aniqlash zarur:

Em  ₀  Sp  K_ad  K_z

So=  ;
100 ₀  r
Bu yerda Em - K_TYo tabiiy yoritilganlik koeffitsientining me’yorlashtirilgan qiymati;
So - oynalar yuzasi;
Sp - pol yuzasi;

• 
  - yoru-lik o‘tkazilish umumiy koeffitsienti (1,15)
  

r -aks nur ta’sirida K_TYo ning ortishini hisobga olish koeffitsienti (1,5÷3,0) ;
₀ - oynalarning nurlanish tavsifi (0,8 -1,5) ;
Kad - qarama-qarshi turgan binodan soya tushib turishi hisobiga oynalarning qorong‘ilashishini tavsiflovchi koeffitsient (1,0÷1,5) ;
K_z - zaxira koeffitsienti (1,5÷ 2,0) ;
2. Xonadagi proyomlar sonini aniqlash:
So
N =  ;
Sp

Dastlabki Ma’lumotlar	VARIANTLAR
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Yetash, lk	150	130	140	240	100	200	150	250	180	140
a,m	5	6	4	7	2	5	4	6	8	5
v, m	6	8	9	12	3	8	6	9	12	10

Dastlabki Ma’lumot Lar	VARIANTLAR
	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
Yetash, lk	250	300	100	160	200	300	150	220	300	320
a,m	7	9	4	6	5	10	6	7	12	11
v, m	14	16	8	11	10	14	8	9	16	15

8 - MASALA


ISHLAB CHIQARISH XONASIDA YORUG‘LIK OQIMINI FOYDALANISH KOEFFITSIENTI USULI YORDAMIDA SUN’IY YORITISHNI ANIQLASH

Eni A m va (bo‘yi) V m bo‘lgan sexning lyuminessent lampalar bilan umumiy yortilganligini hisoblash: oqlangan shift bo‘yi Nm R_n = 70% devorlar ochiq rangda oynalarga niqoblanmagan R_s=50% Chang, tutun qurunlarning kam chiqishi bilan. Mehyor bo‘yicha talab qilingan yorug‘lik Ye_m lk. Yoritgich to‘g‘ri diaffuziyali yorug‘lik bilan panjarali qorong‘ilatgich (15⁰) lyuminissent lampali DS-30, yorug‘lik oqimi F_z=1160 lm.

MASALANI YECHISH


Yem  K  S  Z
Fl=________________________ lm
N·
Bu yerda: F_l – har bir lampaning yorug‘lik oqimi, lm;
Ye_m – yoritilganlik me’yori, lk;
K – zahira koeffitsienti (1-jadval)
S – xona maydoni, m2;
N – lampalar soni
 – yorug‘lik oqimining foydalanish koeffitsienti,ya’ni barcha xonalardagi umumiy yorug‘lik oqimini ishchi yuzaga tushayotgan oqimlar e’tiboriga xona ko‘rsatkichi R_n R_s devordagi yorug‘likni qaytarish kattaligi oqimining koeffitsientiga bog‘liq. (2-jadval).
Z – o‘rtacha yoritilganlik minimal yoritilganlikdagi munosabati
Z=1,15 - 1,2
1 Honaning o‘lchov birligini aniqlash.
S
I=____________
h (A+V)
Bu yerda: S – xona maydoni , m2
A – xona eni, m
V – xona bo‘yi, m
h – balandlik hisobi (ish joyidan – yoritgichgacha bo‘lgan masofa),m


2 Hisoblash bo‘yicha balandlikni aniqlash
h=N - h_c – h_r
Bu yerda: H – xona balandligi, m
h_s – yoritgichning balandligi, h_s = 0,5m
h_r – ish joyining balandligi h_r = 0,8 m




3 Yoritgichlarni sonini aniqlash uchun, avval ular orasidagi masofani–L topish kerak
Yoritgichlar ko‘p qatorli bo‘lib joylashgan bo‘lsa eng qulay nisbat


L:h=1,5; L = 1,5 h;
4 Xonaning eni va uzunligi bo‘yicha yoritgichlarni sonini aniqlash

A V
N(A) = _________ N(V) = _______
L L


5 Yoritgichlarni umumiy soni quyidagicha aniqlanadi
N= N(A) · N (V)
6 Har bir yoritgichning yorug‘lik oqimini aniqlash.
Agar xar bir yoritgich Fl yorug‘lik oqimining hisoblash belgisi berilganidan oshib ketsa (F3) yoritgichlar sonini qayta sanab chiqish kerak.


1 - jadval
K - zahira koeffitsienti

Xona tavsifi	Zaxira koeffitsientlari
	Lyuminessentli lampalar	Cho‘lg‘amli lampalar	Yoritgichlarni tozalash vaqti
Chang, tutun qurumlarning ko‘p chiqishi	2	1,7	1 oyda 4 marta
Chang, tutun qurumlarning o‘rtacha chiqishi	1,8	1,5	1 oyda 3 marta
Chang tutun qurumlarning kam chiqishi	1,5	1,3	1 oyda 2 marta
Ochiq xolatda	1,5	1,3	1yilda 3 marta

2 - jadval
Har hil tildagi lyuminesentli yoritgichlarning foydalanish koeffitsienti

Xona maydonini indeksi	Yoritgichlarning ishlash koeffitsienti
	Yoritgich to‘g‘ri difuziyali yorug‘ligi bilan panjarali qorog‘ulatgich 150				Panjarali qorong‘ilatgich yuqoridagi ochiq osiluvchi yoritgich					Plafonlar panjaral qorong‘ilatgichli bilan 300
Xar xil belgilardagi Rn Rs (%) da
	30 10	50 30	70 50	50 30	50 50	70 50	70 70	50 30	50 50		50 50	70 70
0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,1 1.25 1.5 1.75 2,0 2.25 2.5 3,0 3,5 4,0 5,0	15 19 23 25 27 29 30 31 33 34 36 37 38 39 40 41 42	17 22 25 27 29 30 31 33 34 36 37 38 39 40 41 42 43	20 24 27 30 31 32 33 35 37 38 39 41 42 43 44 45 46	13 16 19 21 22 23 24 26 28 29 31 32 33 35 36 36 39	15 19 21 23 24 25 27 28 30 32 33 35 36 37 38 39 41	17 22 24 26 28 30 28 30 31 33 35 37 39 40 46 47 49	23 17 30 32 33 35 36 38 40 41 43 44 46 47 49 50 52	13 16 19 20 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 32 33	15 19 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 32 33 34		15 19 21 23 24 24 25 26 28 29 30 31 32 33 33 34 34	19 22 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 33 34 34 35 35

8 – masalani yechish uchun variantlar

V A R I A N T L A R		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Yem, lk		500	300	400	200	300	500	200	400	300	200
Xona o‘lchamlari	Bo‘yi,m Eni, m Balandligi, m	15 10 5	25 15 6	70 50 7	50 30 6	70 35 7	25 15 5	24 18 6	30 18 7	24 12 6	18 12 9
V A R I A N T L A R		11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
Yem, lk		500	400	300	500	200	300	400	200	500	300
Xona o‘lchamlari	Bo‘yi. m Eni, m Balandligi, m	10 8 4	12 10 5	14 11 3	25 20 4	30 25 6	28 20 7	13 10 5	40 30 4	35 28 7	45 40 8