Билим соҳаси – Социал таъминот ва соғлиқни сақлаш 500000

Ўткир буйрак етишмовчилиги (ЎБЕ)
- ўткир гломерулонефритда ва 
пиелонефритда келиб чиқиши мумкин. Турли касалликлар синдроми 
кўринишида кузатилади: травмада, сепсисда, гемолитик касалликда, оғир 
металл тузлари билан заҳарланганда, оғир келмайдиган қон қуйилганда. 

---

381 
Сурункали буйрак етишмовчилиги – (СБЕ)
буйрак функцияссининг 
орқага қайтмас равишда бузилиши, буйрак билан боғлиқ (Альпорт синдроми, 
Фанконини нефропатияси, орттирилган - гломерулонефрит, пиелонефритда), 
шунингдек тизимли қизил югургида ҳам учрайди. 
Клиникаси ЎБЕ бош оғриғи, кўнгил айнаши, қайт қилиш. Нафас ритми 
бузилиши, буйрак функциясининг бузилиши талваса ва зарарланиши билан 
намоён бўлади. 
Назорат учун саволлар 
1.
Пешоб ҳосил бўлиш тизими анатомик ва физиологик хусусиятлари 
2.
Чақалоқлар пешобининг таркибий хусусияти 
3.
Пешоб ҳосил бўлиш ва пешоб чиқариш тизимини кўздан кечириш 
4.
Буйракларни пайпаслаш
5.
Пешоб пуфагини перкуссияси 
6.
Пешоб ҳосил бўлиш ва пешоб чиқариш тизими касалликлари 
симптомлари 
7.
Асцитни аниқлаш усуллари 
8.
Пешобнинг патологик ўзгаришлари 
9.
Буйрак етишмовчилиги синдроми 
Таянч сўзлар:
буйрак, нефрит, буйрак етишмовчилиги синдроми 
 

---

382 
5 БОБ. ҲАМШИРАЛИК ТАШХИСИ. 
ҲАМШИРАЛИК КАСАЛЛИК ТАРИХИ 
 
Ҳамширалик жараёни замонавий ҳамширалик иши моделининг асосий 
ва ажралмас тушунчаларидан ҳисобланади. Бу ислоҳат концепцияси 50-
йилнинг ўрталарида АҚШда юзага келди ва клиник шароитларда тўрт ўн 
йилликлар давомида баҳоланиб, мақсадга мувофиқлигини тўлиқ исботлай 
олди. Ҳозирги вақтда ҳамширалик жараёни ҳамширалик ёрдамининг илмий 
асосини ишлаб чиқиб, ҳамширалик таълими ва амалиётининг ўзаги 
ҳисобланади.
1999 йилнинг июнида ҲХКнинг (ҳамшираларнинг халқаро кенгаши) 
махсус комиссияси ҲХКнинг 100 йиллигига бағишланган Лондонда бўлиб 
ўтган Халқаро конференция аъзоларига ҳужжатнинг иккинчи таҳририни 
ҳавола этди. Ҳужжатнинг тўлиқ номи – Ҳамширалик амалиётининг Халқаро 
классификатори ҲАХТ ёки International classification for Nursing practice 
(ICNP). Ҳамширалик иши учун унинг аҳамияти катта.
ҲАХТ 
– 
тиббий 
ҳамшираларнинг 
мутахассислик 
тилини 
стандартлаштириш, ҳамширалик амалиётини ҳужжатлаштириш, кадрлар 
тайёрлаш учун зарур бўлган касбий ахборот қуроли.