bilet bakteriyalar va ko‘k-yashil suv o‘tlarning tuzilishi, ahamiyati va xilmaxilligi haqida ma’lumot bering. Postembrional rivojlanish xillarini va assidiya metamorfozini tushuntiring. Katta yoshdagi odam organizmi tomirlarida litr qon

2-savolga javob.Rasmga izoh.
Dastlab aminokislotalar ATF energiyasi yordamida faol holga keladi va t-RNKlar yordamida ribosomalarga tashib keltiriladi. oqsil to‘g‘risidagi axborot DNK molekulasidan i-RNKlar yordamida ko‘chirib olinadi
va ribo-somaga beriladi. Demak, DNKning zanjirlaridan birida RNK molekulasi sintezlanadi. i-RNK nukleotidlarning ketma-ketligi DNK molekulasidagi nuk-leotidlar ketma-ketligiga mos (komplementar) bo‘ladi. oqsil sintezi transkripsiya va translyatsiya bosqichlarda amalga oshadi. DNKdagi oqsil to‘g‘risidagi axborotni i-RNKga ko‘chi rib o‘tilgandek yozili shiga transkripsiya deyiladi. Transkripsiya yadroda kechadi. I-RNKdagi nukleotidlar ketma-ketligini aminokislotalar ko‘rinishida namoyon bo‘lishiga translyatsiyadeyiladi. Translyatsiya jarayoni ribosomada kechadi. Shunday qilib, sitoplazmada ribosoma va i-RNKdan iborat oqsil sintez qiluvchi majmua hosil bo‘ladi. Ribosoma i-RNK bo‘ylab harakat qiladi va polipeptid zanjirning hosil bo‘lishi boshlanadi. Bu harakat davomida ribosomaga ketma-ket ravishda aminokislotalar kelib qo‘shiladi. Aminokislota bilan tripletli kodining mos kelishini t-RNK belgilaydi. oqsil molekulasi sintezi tugallangach, polipeptid zanjir ribosomadan ajraladi. Ribosoma va i-RNK molekulasidan oqsillar biosintezida qayta-qayta foydalanish mumkin.


3-savolga javob:
180 g glukoza anaerob ______________1 ATF ____80 kJ
810_______________________________________x = 360 kj

180 g glukoza aerob__________________36ATF _____1440 kJ

910__________________________________________x=640 kJ


10-BILET
1. Prokariot va eukariot hujayrani o‘zaro o‘xshash va farqli jihatlarini tahlil qiling.
2. Uglevodlarning tuzilishi, xilma-xilligi va organizmdagi vazifasi haqida ma’lumot bering.
3. Oqsilning massasi 48000 ga teng bo‘lsa, shu oqsilga mos i-RNK dagi va DNK dagi nukleotidlar sonini aniqlang.
1-savolga javob:
Prokariotlar — yadrosi to‘liq shakllanmagan organizmlar ya’ni, haqiqiy yadroga ega emas. Irsiy belgilar nukleotidlarda joylashgan. DNK— dezoksiribo nuklein kislota halqasimon shaklda bo‘ladi. Jinsiy ko‘payish kuzatilmaydi. Hujayra markazi va mitotik ipbo‘lmaydi. Hujayra amitoz yo‘l bilan bo‘linadi. Hujayrada plastida va mitoxondriyalar uchramaydi. Hujayra qobig‘i mureindegan moddadan tashkil topgan. odatda ba’zi vakillaridagi xivchin oddiy tuzilgan. Prokariotlarning ko‘pchiligi erkin azotni o‘zlashtirish xususiyatiga ega. oziqlanish oziq moddalarning hujayra qobig‘i orqali shimib olinishi bilan kechadi. Hazm qiluvchi vakuolalar bo‘lmaydi, ba’zan gazli vakuo lalar uchraydi. Bakteriyalar va ko‘k-yashil suv o‘tlari prokariotlar hisoblanadi. Haqiqiy yadroga ega bo‘lgan organizmlarga eukariotlar deyiladi. Yadrodagi irsiy material xromosomalarda joylashgan. Jinsiy va jinssiz yo‘l bilan ko‘pa ya di, ba’zan urug‘lanmasdan ko‘payish (partenogenez) ham ro‘y beradi. Hujayra markazi va mitotik markaziy ip mavjud, hujayraning bo‘linishi mitoz yo‘li bilan boradi, ular plastidalar va mitoxondriyalarga ega bo‘lib, shuningdek, yaxshi rivojlangan endoplazmatik to‘r mavjud. Xipchinlari murakkab tuzilgan. Atmosferadagi erkin azotni o‘zlashtirmaydi. Asosan aeroblar, ba’zi bir turlarigina ikkilamchi anaeroblar hisoblanadi. oziqlanishi shimish yo‘li bilan avtotrof va geterotrof. Hazm qiluvchi vakuolalarga ega. Eukariotlarga o‘simliklar, zamburug‘lar va hayvonot dunyosi kiradi. Zamburug‘ va hayvonlarning o‘simliklardan farqi ular geterotrof usulda oziqlanadi.