Билет №1 Хамшира ва кичик хамшира мажбуриятлари. Хужжатлар. Стерилизация. Дог боскичидаги кариес. Клиникаси. Ташхислаш, киёсий ташхислаш. VI синф кариес кавакларни реставрвция килишнинг клиник тамойиллари

Юза кариес бир қанча касалликлар билан қиёсий ташхисланади:Юза кариес эмаль гипоплазияси, каттик тукима эрозияси, понасимон нуксон билан киёсий ташхисланади.
-Гипоплазия билан қиёсий ташҳислаш: гипоплазияда эмаль юзаси силлиқ, юмшоқлашмаган, нуқсонлар симметрик тишларда, кариесга хос бўлмаган юзаларда жойлашади.
-Тиш қаттиқ тўқималари эрозияси билан қиёсий ташҳислаш: тиш қаттиқ тўқималари эрозияси пиёласимон шаклида, унинг туби силлиқ, ялтироқ.Кўпинча тишларнинг бўйин қисмини зарарлайди. Гиперестезия билан кечиши мумкин.
-Понасимон нуқсон билан қиёсий ташҳислаш: понасимон нуқсон фақат тишларнинг бўйин қисмида жойлашади. Унинг деворлари қаттиқ, пона шаклида бўлади. Понасимон нуксонда бушлик девори зич ва характерли шаклдаги бушли.
Юза кариесни солиштирма ташхиси.

1. 
   Эмаль гипоплазияси билан
   
2. 
   Каттик тукима эрозияси билан
   
3. 
   Понасимон нуксон билан
   

Ухшаш белгилари:
Эмальда нуксон хосил булади
Ажратувчи белгилар:

1. 
   Гипоплазияда эмаль юзаси силлик, юмшамаган, нуксонлар симметрик тишлар хар хил жойларида жойлашади, кариесга хос булмаган жойларда кузатилади.
   
2. 
   Тишларни каттик тукималарини эрозияси микобчасимон шаклга эга, туби силлик, ялтирок. Купрок
   

54321 12345

543. 
     345
     

тишларни буйин кисмларини шикаст лайди. Купинча эрозияда гиперестезия билан кечади - механик, кимёвий ва харорат таъсиотларга сезувчанлик ошади. Анамнезда купинча шарбат, мевалар ва нордон озик - овкатлар истеъмол килганини аникланади.

3. 
   Понасимон нуксон тиш бугинида жойлашади, деворлари зич ва нуксонга характерли шаклда булади. Купинча симптомсиз кечади.
   

1. 
   боскич – оѓриксизлантириш.
   
2. 
   боскич – оѓиз бўшлиѓини гигиенасини бажариш.
   
3. 
   боскич. – табиий тиш рангига мос равишда пломба ашёсини танлаш.
   
4. 
   боскич. – кариоз бўшлиѓини чархлаш, шакллантириш.
   
5. 
   боскич. – дори дармонлар билан ишлов бериш.
   
6. 
   боскич. – кариоз бўшлиѓини ќуритиш ва ёѓсизлантириш.
   
7. 
   боскич. – эмал юзасига протравка гели билан ишлов бериш. Финир билан ишлов берилган бўшлиќќа – 37-40% гел ортофосфор кислотаси 30 дакикага ќўйилади, сўнг гел сув окими билан яхшилаб ювиб ташланади. (ювиш вакти протровка вакти билан бир хил булади) ва бунда эмал юзасидаги эриган органик ќисм ювилиб чиќарилади.
   

8-боскич. – Кариоз бўшлиѓини ќуритиш.
Кариоз бўшлиѓини намли пахта билан артиш ёки шимдириш усули билан ќуритиш мумкин эмас, чунки мўртлашиб, юпќа эмал юзасини шикастлантириб ќўйиши мумкин. Ќуритиш эса нафис хаво оќими орќали олиб борилади.
9 -боскич. - Эмалга адгезивни суртиш.
Эмал адгезиви махсус сурткич орќали юпка ќилиб бўшлик юзасига суртилади, хамда хаво оќими орќали бўшлиќ юзасига бир хил миќдорда тахсимланади ва микроёриќларга шимдирилади. Ушбу ќатлам ќотгандан сўнг яна 1-2 ќатлам эмал адгезиви суртилса, маќсадга мувофиќ бўлади.
10- боскич. - Пломбалаш босќичи бошќа босќичларга нисбатан кўпрок жавобгарликни, эхтиёткорликни, ўткир зехнликни талаб ќилади. Чунки бу боскич тиш нуќсонини тиш тўќимаси хусусияти сингари бўлган пломба билан тишни нафаќат анатомик ва функционал, балки эстетик холатини тиклашдан иборат. Ушбу ишни реставрация, яъни тишни ќайта тиклаш хам деб аташади.
11- боскич. – Пломбага ишлов бериш.
Ќўйилган пломбага бир неча даќиќадан сўнг финир, полимерлар, махсус четка ва пасталар ёрдамида ишлов берилади.
12- боскич. – Реставрация килинган тишга таркибида фтор саќловчи гел билан ишлов бериш.

3. LEK BO`YICHA I SINF KARIOZ BO`SHLIQLARINI CHARXLASH VA PLOMBALASH

I sinf karioz bo`shliqlari katta va kichik oziq tishlarning fissuralarida va oldingi tishlar ko`r chuqurchalarida joylashadi.
I sinf karioz bo`shlig`ini charxlash bo`shliqni ochishdan boshlanadi. Ko`pincha bu bosqichda silindirsimon (fissur) yoki sharsimon olmos borlardan foydalaniladi. Nekroektomiya dastlab bo`shliq o`lchamiga mos ekskavator yordamida amalga oshiriladi va mexanik dastakni qo`llagan holda sharsimon bor bilan tugatish lozim. Chuqur bo`lmagan karioz bo`shliqda bu bosqich olmos borlar orqali amalga oshiriladi. Karioz bo`shliq charxlangandan keyin bo`shliq zondlanganda g`ichirlagan ovoz eshitilishi lozim. Karioz bo`shliq noksimon, tomchi shakldagi olmos borlarni trubinali dastaklar bilan qo`llagan holda shakllantiriladi. Bo`shliq katta va kichik oziq tishlarning chaynov yuzalaridagi fissuralarida bo'lsa, sharsimon, g'ildiraksimon, konussimon borlar bilan zararlangan fissuralarni charxlab, ularga krestsimon, qaldirg'och dumi, oval yoki yumaloq shakl beriladi. Karies bilan zararlanmagan do'mboqlar saqlanadi. Yuqori jag' birinchi katta oziq tishining chaynov yuzasi zararlanganda emal valigi saqlanadi. Bunda 2 ta kovak hosil qilinadi. Yuqori jag' premolarlari va pastki jag'ning ikkinchi premolyarlari fissuralari bo'ylab kovak shakllantiriladi. Fissuralar butunlay charxlanadi, chunki ular uzluksiz zararlangan bo'ladi. Katta oziq tishning lunj yuzalarini fissurasi zararlanganda chaynov yuzaga qaragan devori saqlanadi. Zararlangan fissura charxlanib, chaynov yuzasiga chiqarmasdan oval shaklda charxlanadi va qo'yilgan plombaning mustahkamligini tekshirib ko'riladi. Katta oziq tishlarning lunj va chaynov yuzalarida kovak bo'lsa, ular birlashtiriladi. Katta oziq tishlarning fissurasida chuqur kariyes kovagi bo'lsa, chaynov yuzasida qo'shimcha maydon va retension nuqtalar hosil qilinadi. Qo'shimcha maydonning eni asosiy maydon eniga teng bo'lib, chuqurligi emal-dentin chegarasidan 0,5- 1 mm pastroq bo'lishi kerak. Asosiy maydon tubi qo'shimcha maydon tubiga to'g'ri burchak ostida bevosita davom etishi kerak. Yuqori jag'ning ikkinchi kurak tishining ko'r chuqurchasi zararlanganda, kariyes o'chog'i sohasi charxlanib, oval shakldagi kovak hosil qilinadi. (3.4 - rasm)