O na tili o'q itish m etodikasi psixologiya va pedagogika m a’lum ot-
lariga ham tayanadi. M etodikaning m asalalarini
hal etishda pedagogik
iim lar h a m yordam beradi. Shuning uch u n h am psixologiya va p e d a
gogika fanlari ham m etodikaning m etodologik asosi hisoblanadi.
Pedagogik psixologiya kishiga t a ’lim va tarbiya berishning psi
xologik qonuniyatlarini o'rg an ishn i o ‘z predm eti deb biladi. U
o'quvchilarda tafakkurning shakllanishini tadqiq qiladi, aqliy faoliyat
usullari va ko'nikm alarini o'zlashtirish jarayonini boshqarish m asala
larini o 'rg an ad i, o'qitish jarayonini amalga oshirishga, pedagog bilan
o 'quvch ilar o'rtasidagi o 'z a ro m unosabatlarga va o 'q uv chilar jam o -
asidagi m unosabatlarga ta ’sir qiluvchi psixologik om illarni, o 'q uv-
chilardagi individual-psixologik
farqlarni, aqliy rivojlanishdan orqada
qoluvchi bolalar bilan olib boriladigan ta ’lim -tarbiya ishlarining o'ziga
xos xususiyatlarini aniqlaydi. Bu bilan pedagogik psixologiya m etodika
faniga o 'q u v m aterialini tanlashda, boshlang'ich sinflarda ona tilining
m azm uni va hajm ini, o'q u v m aterialini aniqlashda ham da ularni sinflar
bo'yicha taqsim lashni m uayyan izchillikda joylashtirishda yordam b e
radi. O 'qitishning sam arali usul va shakllarini belgilashga, o'qu vch ilar
analitik-sintetik faoliyatining to 'g 'ri o'sishiga ko'm aklashadi.
M etodika psixologiya fani m a ’lum otlariga tayanib o'q itish d a
o 'quvchilam ing yosh va individual xususiyatlarini hisobga olib yon-
dashish im koniyatiga ega bo'ladi.
O na tili o 'q itish m etodikasi psixolingvistika fani bilan ham uzviy
bog'liqdir. Psixolingvistika m etodikaga nutq haqida —
fikm i bayon
qilish turlarini belgilovchi om illar, „nutqni qabul qilish signallari" ap-
parati, individual m unosabatga va om m aviy aloqaga nutqiy ta ’sirning
foydasi haqida m a’lum ot beradi. Bu m a’lum otlar m etodik m asalalarni
hal qilish u chun, ayniqsa, bog'lanishli nutqni o'stirish m etodikasi
uch un ju d a m uhim dir.
B oshlang'ich sinflarda ona tili o 'qitish m etodikasi didaktika bilan,
y a ’ni ta ’lim ning um um iy nazariyasi bilan ham bog'lanadi. M etodika
didaktika
belgilab bergan qonuniyatlar, qoida va tam oyillarga asosla-
nadi. Didaktika tam oyillariga, ya’ni o'rganiladigan m aterialning il-
miyligi va muvofiqligi, til va m aterialni o'rgatish va m ustahkam lashda
ko'rgazm alilik, onglilik, bilim, ko'nikm a
va m alakaning puxtaligi,
doim iy takrorlash, o 'q u v chilar bilish faoliyatining faolligi, m ustaqil
lik, o'qitishni hayot bilan, bolalam ing qiziqishlari bilan bog'lab olib
borishga rioya qilish m aktabda o'qitiladigan barcha predm etlardan ,
shu jum ladan, o n a tilidan ham o'q ish jarayonini tashkil qilishda juda
zarurdir.
Ona tili m etodikasi um um iy pedagogika bilan ham o 'z a ro b o g '
lanadi. M aktab t a ’limidagi har bir o ‘quv
predm eti, shu jum ladan ona
tili ham , faqat bilim berish, k o 'n ik m a va m alaka hosil qilish bilangina
cheklanm ay, bolaning ongini oshirishi va tarbiyalashi ham zarur.
H aqiqatan ham , o n a tili o'qitish jarayonida bolalam ing dunyoqarashi
shakllanadi, bilish qobiliyatlari o'sadi, ular aqliy, axloqiy, estetik
tom ondan
rivojlanadi, xarakterida m a ’lum ijobiy xususiyatlar yuzaga
keladi, m ehnat qilishga o'rganadi va hokazo.
Pedagogika fani bolalarni har tom onlam a rivojlantirish va ularni
tarbiyalash m asalalarini ilmiy tom on d an ishlab beradi. O na tili o'qitish
m etodikasi pedagogika fani yangiliklariga, uning yuqorida qayd etilgan
m asalalarni ilmiy to m o n d an ishlab bergan m a ’lum otlariga tayanadi.
Ona tili m etodikasini um um iy pedagogika bilan bog'lash ayniqsa
boshlang'ich sinflarda m uhim dir. K ichik yoshdagi o'quvchilam ing
jam oaviy va shaxsiy o 'quv faoliyatida zarur bo'lgan k o 'p odat va
ko'nikm alari hali tarbiyalanm agan bo'ladi. Tashkilotcnilik,
jam o a
ishiga tez kirishish, e’tibor bilan eshitish, o'qish va yozish, faol va
m ustaqil ishlash, barcha ishlarni puxta va saranjom bajarish kabi
ko 'nik m a va odatlar o'qituvchi va m aktab tom onidan am alga oshiri-
i|adigan um um pedagogik tadbirlar tizim ini tashkil etadi.
Tarbiyaning
hunga o'xshash nazariy va am aliy m asalalarini pedagogika ishlab
radi. O 'qituvchi pedagogik talablarni amalga oshirsagina, ona tiliga
'eatishni ta ’lim -tarbiya jihatidan foyda keltiradigan qilib uyushtira
di.
O na tili o 'q itish m etodikasi o 'zb ek tilining m a ’lum qism ini nazariy
^gallashni nazarda tu tad i, shuning u c h u n ham
fonetika
Do'stlaringiz bilan baham: 
