Beynin I i m I i -js

yalan sö ylem iyo r, bulabildikleri en iyi açıklamayı yapıyorlardı yal­
nızca. Tıpkı ayrık beyin ve anozognozi hastaları gibi.
Zihin, örüntü arar ve bilim yazarı Michael Shermer’in ortaya
attığı bir terimle ifade edecek olursak, “örüntüselliğe” (“patterni-
city” ) yönelir; yani anlamsız verilerde belirli bir yapı keşfetmeye
çalışır
.42
Evrimin bu örüntü arayışını destekleme nedeniyse, çeşitli
bilinmeyenleri ııöral devrelerdeki hızlı ve verimli programlara in­
dirgeme olanağım tanımasıdır.
Kanadalı araştırmacılar, öriintüsellik olgusunu göstermek için
yaptıkları deneyde, katılımcılara gelişigüzel yanıp sönen bir ışık
gösterip, onlardan, ışığın daha düzenli yanıp sönmesi için iki düğ­
meden hangisine, ne zaman basılması gerektiği konusunda seçim
141

---

I N C O G N I T O
yapmalarını istediler. Katılımcılar çeşitli düğmeye basma denem e­
leri yaptıktan sonra ışık nihayet düzenli biçimde yanıp sönm eye
başladı. Başarmışlardı! Araştırmacılar onlara daha sonra bunu
nasıl başardıklarını sordular. Gönüllüler, yaptıklarını öyküleyerek
yorumladılar; ama işin aslı, düğmeye basış şekilleriyle ışığın dav­
ranışı arasında en ufak bir bağlantı yoktu. Yanıp sönmeler, katı­
lımcıların eylemlerinden bağımsız olarak, ister istemez kademeli
biçimde düzenliliğe geçiş yapıyordu.
Akıl karıştırıcı veriler karşısında öyküye sığınma olgusuna bir
başka örnek olarak rüyaları ele alalım. Rüyalar da beyinde geceleri
kopan elektriksel fırtınalar için kurgulanan yorumsal birer üst kat­
man olarak düşünülebilir. Nörobilim literatüründeki popüler bir
görüşe göre rüyalardaki olay örgüsü, aslında gelişigüzel elektriksel