Berdaq nomidagi

Ko‘chki vaqtida qanday harakat qilish kerakǵ Ko‘chki ehtimoli yuzaga kelganligi to‘g‘risidagi signalni olgach, elektr asboblari, gaz va suv tarmog‘ini o‘chiring, avvaldan ishlab chiqilgan rejaga asosan zudlik bilan o‘tkaziladigan evakuatsiyaga tayyorlaning. Ko‘chki joyi va tezligidan kelib chiqib harakat qiling. Ko‘chki surilishi sekin (bir oyda metr) harakatlanayotgan bo‘lsa imkoniyatdan kelib chiqib, xavfli hududda qolishi mumkin bo‘lgan binolarni tark eting, mebel, buyumlarni olib keting va h.k. Ko‘chki tezligi bir kecha – kunduzda 0,5 – 1,0 m bo‘lsa, avvaldan ishlab chiqilgan rejaga muvofiq evakuatsiya tadbirlarini amalga oshiring. Evakuatsiya vaqtida o‘zingiz bilan hujjatlar qimmatli buyumlar, sharoitdan kelib chiqib va ma’muriyat ko‘rsatmasiga binoan issiq kiyimlar va oziq – ovqat mahsulotlari oling. Xavfsiz joyga zudlik bilan ko‘chib o‘ting va zarurat bo‘lsa, qutqaruvchilarga ko‘maklashing.
Ko‘chki ro‘y berganidan so‘ng omon qolgan bino va inshootlar tekshirib chiqiladi, elektr, gaz va suv tarmoqlaridagi shikastlar aniqlanadi. Jarohatlanmagan bo‘lsangiz, qutqaruvchilar bilan birgalikda jabrlanganlarga ko‘maklashing va imkoniyat doirasida birinchi yordamni ko‘rsating.


Sunami – asosan suv osti silkinishlari vaqtida dengiz tubi katta maydonlarining pastga yokt yuqoriga siljishi natijasida yuzaga keladigan, dengiz to‘lqinidan iborat xavfli tabiiy hodisa.
Kuril orollari, Kamchatka, Saxalin, Tinch okeani sohillari, Janubi – SHarqiy Osiyo mamlakatlari sunamidan xavfli hisoblanadi. Qandaydir bir joyda shakllangan sunami katta tezlik (1000 km/s gacha) bilan minglab kilometr masofaga tarqaladi. Bunda io‘lqin balandligi u yuzaga kelgan joyda 0,1 – 5 metrni tashkil etadi. Qirg‘oqqa yaqinlashgach, to‘lqin balandligi keskin ortadi va 10 – 50 metrgacha etadi. Suvning katta massasi, qirg‘oqqa yopirilar ekan, joyning suv ostida qolishi, bino va inshootlarning vayron bo‘lishi, elektr va aloqa tizimlari, yo‘l, ko‘prik, bandargohlarga shikast etishi, shuningdek odamlar va jonivorlarning nobud bo‘lishiga sababchi bo‘ladi. Suv to‘lqini oldida havo to‘lqini harakat qiladi. U portlash to‘lqini kabi ta’sir ko‘rsatib, bino va inshootlarni vayron qiladi. Sunami to‘lqini bitta bo‘lmasligi mumkin. Ko‘pincha u to‘lqinlar seriyasi shaklida bo‘lib, qirg‘oqqa 1 soat va undan ortiq vaqt oralig‘i bilan hujum qiladi. Vayronaliklarning ehtimoliy ko‘lami sunamining davomiyligi bilan aniqlanadi: kuchsiz (1 – 2 ball), o‘rtacha (3 ball), kuchli ( 4 ball), vayronalik keltiruvchi (5 ball).