Berdaq atinda

Sózlerdi ótkermelew. Sózlerdiń bir qatarǵa sıymay qalǵan bóleklerin taza jolǵa bólip alıp jazıw ótkerme dep ataladı. Sózlerdi ótkermelew buwınǵa baylanıslı bolıp, buwın boyınsha ótkermelenedi. Mısali: mek-tep, Gúl-ja-mal, jol-ba-rıs hám t.b.
Bir buwınlı sózlerdi ótkermelewge bolmaydı. Bir háripti burınǵı jolda qaldırıp ketiwge bolmaydı. Usıǵan baylanıslı a-ta, á-ke, ú-yi hám t.b. sózler eki buwınlı bolǵanı menen olardı ótkermelewge bolmaydı.
Bas háriplerin alıw jolı arqalı qısqartılǵan qospa sózlerdi ótkermelewge bolmaydı. Al olarǵa jalǵanatuǵın qosımtalardı ótkermelewge boladı: QMU-dıń, NMPİ-den.
Adam atlarınınń qısqartılıp alınǵan háriplerin familiyalarınan bólip alıp burınǵı jolda qaldırıp ketiwge bolmaydı. Mısali: I-Yusupov emes, I.Yusupov, Q-Áwezov emes, Q. Áwezov hám t.b. Sonday-aq cifrdan keyin keletuǵın qısqarǵan ólshem atamaların taza jolǵa kóshiriwge bolmaydı. Mısalı: 100-kilometr emes, 100 kilometr, 50-sm emes, 50 sm hám t.b.


Tapsırma. Tómende berilgen sorawlarǵa jazba túrde juwap beriń.

1. Qanday sesleri buwın jasaydı? Buwınnıń túrlerin aytıń, mısal keltiriń.

3. Qanday sózler buwınǵa bólinbeydi?
4. Kóp buwınlı sózlerdegi pát túsetuǵın orınlardı aytıń. Mısal keltiriń.


Qadaǵalaw ushın sorawlar

1. 
   Buwın degenimiz ne?
   
2. 
   Buwınnıń qanday túrleri bar?
   
3. 
   Sózlerdi qalay ótkermeleymiz?
   
4. 
   Buwınlardı ótkermelewdiń neshe túrin ótkermelewge boladı?
   
5. 
   Qaysı sózlerge qosımta qosılǵanda ótkermelewge boladı?
   

Ádebiyatlar
1. Баскаков Н.А. Каракалпакский язык. II том. Фонетика и морфология. часть первая (части речи и словообразавание). М., 1952.
2. Da’wletov A. Ha’zirgi qaraqalpaq tili. Fonetika. No’kis. 1999, 2012.
3. Da’wletov A. Ha’zirgi qaraqalpaq tilinin’ fonetikasi’nan praktikum. No’kis, 1999, 2008.
4. Qaraqalpaq tili imla qaǵıydalarınıń jıynaǵı. Nókis, «Bilim», 2016.