Begmuxammedov botirbek murodillayevichning bitiruv malakaviy ishi

psixotomimetik moddalar
deb ataluvchi 
birikmalarning alohida gruppasiga e’tibor kuchaymoqda. Bu moddalar o’lim 
hollarini keltirib chiqarmaydi, faqatgina kishilar ruxiy faoliyatining vaqtincha 
buzilishiga yoki sezgi organlarini zararlash bilan markaziy nerv sistemasinining 
funksiyasining buzilishiga olib keladi. Ularni yana gallyusionerlar ham deb 
atashadi. Ularning ancha keng tarqalgani BZ hisoblanadi. Zararlilik belgilari 
30minutdan yoki 1-3 kundan keyin yo’qoladi.
Bakteriologik qurolning hayvonlarga ta’siri. 
Bakteriologik qurol (biologik vosita, BV)odamlar, hayvonlar, o’simliklar va 
tashqi muxit obyektlarining yalpi zararlash vositalariga kiradi. Ularning asosiy kasl 

---

62 
chaqiruvchi mikroorganizmlar-bakteriyalar, viruslar, rekketsiyalar, zamburug’lar 
va ba’zi bakteriyalar tomonidan ishlab chiqaradigan toksinlar tashkil qiladi.
Zaharlangan hasharotlar va kanallar qo’llanilishi mumkin. Kasal tarqatuvchi 
bakteriyalar viruslar va rekketsiyalar yuqumli infeksiyalar deb ataladi, chunki bu 
kasalliklar odamga va hayvonlarga (nafas olish, hazm qilish, shikastlangan teri, 
ko’zning shilliq qavatlari orqali) o’tadi. Zamburug’lar tomonidan keltirib 
chiqaradigan kasalliklar mikozlar deb ataladi.
Hayvonlarning zararlanish yo’llari. Havo bakterial va virus aerozollar bilan 
zaharlangan taqdirda ko’zg’atuvchilar organizmga nafas olish organlari orqali 
kiradi. Bundan tashqari, aerozol teriga tushadi, ko’z, og’izning shilliq qavatlari va 
ularning yaralangan yuzlari orqali organizm ichiga kiradi. 
Aerozollar, shuningdek tomchi-suyuq va kukunsimon biologik vosita yem-
xashakni, oziq-ovqatni va suvni zaharlaydi. Ularni iste’mol qilganda zaharlanish 
og’iz bushlig’i va tomoqning shilliq qavatlari orqali ba’zi hollarda ichakning 
shilliq qavati orqali sodir bo’ladi. Yem-hashak, oziq-ovqat va suvni toksinlar bilan 
ham zaharlash mumkin.
Hayvonlar uchun yuqumli kasalliklar 
antropozoonozlar
nomini olgan. 
Bularga sibir yarasi, psittakoz, manqa, melioidoz, tulyaremiya, antropozoonoz 
chumasi, botulizm, koksidooidomikozva boshqalar kiradi. Bir qancha kasalliklar 
faqat hayvonlarning aloxida turiga (qora mol chumasi, chuchqa chumasi, kushlar 
chumasi) hosdir.