Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

saýat
diýen ady araplaryň “awçy” manysyndaky
saýýad
sözi bilen baglanyşdyrýarlar we bu pikiriň dogrudygyny subut 
edýän delil hökmünde, Saýat raýonynda Awçy obasynyň bardygyny hem 
ýatlaýarlar. Bu çaklama ynanmak kyn, çünki Awçy obasy Ýolötende-
de bar, emma bu ýerdäki ilata saýat diýilmeýär. Galyberse-de, saýat 
etnoniminde çekimlileriň gysga, emma saýýa:d diýen arap sözünde yzky 
a sesiniň uzyn aýdylmagy hem bu sözleriň aýry-aýry kökden döränligini 
subut edýär. 
Ýerli ýaşulularyň arasynda meşhur bolan rowaýata görä, 
saýatly
diýen at “şaý atly” sözlerinden emele gelipdir, ýagny Ärsary babanyň 
uly toýundaky at çapyşykda şaý (bezelen) atly ýigit ýeňiji bolýar, oňa 
we onuň iline “şaý atly” diýýärler. Soňra bu at 
saýatly
görnüşine geçýär.

---

195
Elbetde, bu rowaýatyň hakykat bilen dahyly ýok, çünki 
saýat
etnonimi saý sözünden we goňrat, baýat, dowlat, ýomut ýaly taýpa 
atlarynda-da duş gelýän -at (-t) diýen köplük goşulmasyndan hasyl 
bolupdyr. Saý sözi gadymy saklaryň etnik adynyň biraz üýtgän görnüşidir: 
sakat – sagat – saýat (Kaka raýonyndaky Garmansagat diýen demir ýol 
stansiýasynyň adynda bu adyň sagat görnüşi saklanyp galypdyr). Hytaý 
çeşmelerinde sak sözi so, su, saý görnüşlerinde hem duş gelýär. Diýmek, 
saýat diýen etnik at “saklar”, “sak ili” diýen manyda ýüze çykypdyr 
(
Sak
diýen makala serediň).
SEÝIT
Türkmenleriň öwlat taýpalarynyň biri bolan we ençeme taýpalaryň 
arasyna siňen bu sosial toparyň etnik ady araplaryň saýýid sözünden 
bolup, “hökümdar”, “jenap” diýen manyny aňladýar. S.M.Demidowyň 
pikirine görä, yslam dininde bu adyň “Muhammediň yzyna eýerijiler” 
manysy hem ýüze çykypdyr. Seýitler Azerbaýjanda, Eýranda hem köp.