Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

garylyk
, ýagny 
“garyşyk”
, 
“garym-gatym il”
diýip düşündirýär. Onuň pikiriçe, bu at 
gar (garmak) işliginden, 
-yl
diýen dereje ýasaýjy we 
–yk
diýen at ýasaýjy 
goşulmalardan ybaratdyr. Şu pikir hakykata dogry bolsa gerek.
Sözümizi jemläp aýdanymyzda, garlyklaryň geçmiş taryhy diňe bir 
türkmenleriň däl, eýsem ähli türki kowumlaryň buýsançly taryhydyr.
GARSAK, GARSAKÇY
Ýomut, teke taýpalarynyň, Täjigistanyň Jylyköl raýonynda ýaşaýan

---

115
salyrlaryň, Samarkant welaýatyndaky çandyrlaryň düzüminde 
garsak
, 
çowdur we olam taýpalarynda hem 
garsakçy
diýen tireler duş gelýär. 
Asly bir kökden dörän bu tireleriň ady “garsak diýen haýwany totem 
edinenler” ýa-da “garsak awlaýanlar” diýen manyda ýüze çykypdyr.
GATY, GATYAÝAK, GATYBAŞ, GATYGULAK
Çärjew welaýatynyň Hojambaz we Täjigistanyň Jylyköl raýonlarynda 
ýaşaýan salyrlaryň (kyrköýlüleriň) düzüminde 
gaty
, ärsarylaryň güneş 
bölüminde 
gatybaş
, şu taýpanyň omar urugynda
gatyaýak
, ärsary we 
ýomut taýpalarynda hem 
gatygulak
diýen tireler bar. Hakyky türkmen 
sözlerinden emele gelendigi üçin, bu atlaryň manysy, göräýmäge, 
düşnükli ýaly: 
gaty, gatybaş
diýen etnonimleriň manysyny “çydamly”, 
“her hili gatyçylyga döz gelýän il”, 
gatygulak
diýen ady bolsa “ýatkeş”, 
“bir eşiden zadyny bek belleýän” diýip düşündirmek mümkin. Gatyaýak
tireli ýazyjy Osman Ödäniň Astanababa obasynda ýaşaýan gatyaýaklaryň
ýaşuly wekillerinden ýazyp alan rowaýatyna görä, ýaşlykda aýakýalaň 
gezmegi endik edinen, şonuň üçin hem aýagynyň aşagy gaty teletine 
dönüp giden ile gatyaýaklar diýen at berlipdir. 
Ýöne weli urug-tireleriň at alyş aýratynlyklary we mundaky däpler 
ýokardaky rowaýatlaryň hakykydygyna şübhe döredýär. Biz ýokarda 
sanalan tirelere “gatyşyk”, “garylan” manysyndaky gaty, gatyk sözi 
bilen baglanyşykly adyň dakylan bolmagynyň mümkindigini bellemekçi, 
çünki bu söz hut şol manyda ärsarylaryň