Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

Utamyş
(ütemis, ötesim) diýen urug-tireler gazaklaryň we 
garagalpaklaryň dzüminde-de duş gelýär.
UAŞAGAN, UŞAGON
Çowdurlaryň 
uşagan
tiresiniň ady aslynda uşagon (uşago:n) bolup, 
ol ärsarylaryň bekewül bölümindäki 
uşagon
urugynyň ady bilen gabat 
gelýär. Soňky urug on sany uşak (ownuk) tiräni ), çaýy, gultak, çakmak, 
tazygan, kelte, kenan, omçabaş, keltebaş, bürgüt we hoja tirelerini) 
özüne birleşdirenligi üçin, şeýle at alypdyr. Bu etnonimiň uşak (aşakdaky 
makala serediň) we on sözlerinden bolmagy hem mümkindir.
UŞAK
Ýomutlaryň bir uly urugyna, ärsarylarda bolsa bir tirä 
uşak
diýlip, ol “ownuk”, “kiçi” manysyndaky uşak sözünden emele gelipdir. 
Etnonimiýada bu söz “kiçi tire” diýen manyny aňladýar. Azerbaýjan 
dilinde-de ol hut şeýle manyda ulanylýar. Garagalpaklardaky 
usak
, 
gazaklardaky 
oşakty
diýen urug-tireleriň atlary hem şu terminden emele 
gelipdir.
ÜKER
Ýomutlaryň salak urugynyň 
üker
tiresiniň ady “tire, taýpa, 
urug” manysyndaky 
ükür, ügür
diýen gadymy türki sözdendir. Has 
irki eýýamda türki halklar “süri, topar, ýygyn” ýerine 
ükür
sözüni 
ulanypdyrlar. A.N. Bernştam VIII asyra çenli 
oguz
diýen etnonimiň 
üker
görnüşinde bolandygyny, bu sözüň aslynda gunlaryň “öküz” 
manysyndaky üker etnoniminden emele gelendigini ýazýar.

---

221
ÜKÜRJIKLI
Salyrlaryň garaman bölüminiň 
ükürjikli
diýen urugynyň ady 
çeşmelerde 
ökürjikli
görnüşinde-de duş gelýär. Geçen asyryň ortasyna 
çenli bu urug Ýolötendäki Ükürçikli diýen depäni we demir ýol 
razýezdininiň töwereklerinde ýaşap, soňra Saragta göçüpdir. Bu etnik 
at “tire, taýpa” manysynda ükür diýen gadymy türki sözden (