Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

ak
we 
gara
sözleri düşnükli, olar 
iki garyndaş taýpany tapawutlandyrmak üçin, şol taýpalaryň ýerleşýän 
ýerine görä, olaryň adynyň öňünden goşulypdyr (
ak
—“gündogar”, 
gara
—“günbatar”). Ýöne bu atlardaky man sözüniň manysy anyk däl. 
Käbir çaklamalara görä, bu söz “goýun” manysyndaky 
man
ýa-da 
maň
sözündendir. Türkmenler 4—5 ýaşly goýunlara 
maň
diýýärler. Dogrudan-
da, eý görülýän mal bolan goýnuň ady türkmen etnonimiýasynda köp 
duş gelýär: goýunjy, goç, goçat, goýunbaş, guzular, guzujy we ş.m. Eger 
bu pikir dogry bolsa, onda akman we garaman diýen atlar akgoýunly 
we garagoýunly etnonimler bilen manydaş, bu taýpalar bolsa garyndaş 
bolmaly.
Ikinji çaklama görä, derňelýän etnonimleriň 
man
sözi garman, 
gyrman, orman, nawman, sarman, syzman, gätmen, jürmen, türkmen, 
şawman, ýasman diýen türkmen tire-taýpa atlarynyň, kuban-kuman, 
besermen, dörmen, naýman ýaly türki etnonimleriň 
man-men
bölekleri 
bilen manydaş bolup, ol “halk, il, taýpa, urug” ýaly manyny aňladýär. 
Biziň pikirimizçe, soňky çaklama hakykata has ýakyndyr.
 ALABÖLÜK, ALAÖÝLÜKLI, ALBÖRÜKLI, ALKAÖÝLI, 
ALKYREWLI
Orta asyr türkmen-oguzlaryň düzüminde şeýle atda uly taýpa 
bolupdyr. Taryhy çeşmelerde bu adyň gadymy görnüşi we manysy barada 
dürli çaklamalar getirilýär. Meselem, XI asyryň görnükli dilçi alymy 
Mahmyt Kaşgarlynyň “Türki sözler diwany” atly ajaýyp sözlüginde 
alkabölük
22 türkmen taýpasynyň biri hasaplanýar. XIV asyr taryhçysy 

---

40
Reşideddin bu taýpanyň adyny 
alkyr-ewli 
görnüşinde ýazýar we ony 
Oguz hanyň Günhan diýen oglundan bolan üçünji agtygynyň ady 
hasaplaýar. Ýazyjy-oglunyň (XV asyr) we Salar Baba Gulaly oglunyň 
işlerinde-de bu at