Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

orus, orustar
atly tirelere gyrgyzlaryň we 
goňratlaryň düzüminde-de duş gelinýändigini ýatladýarys.
OTURGYÇ
Saryklaryň ganlybaş urugynyň 
oturgyç
atly tiresine ýerli ilatyň 
tagmasynyň görnüşine görä şeýle at dakylypdyr. Tagma T harpyny ýada 
salýar.
ÖWEZGELDI
Nohurly taýpasynyň 
öwezgeldi
diýen urugyna urugbaşynyň ady 
dakylypdyr. Türkmen dilçisi A.P. Poseluýewskiý Öwezgeldiniň aslynyň 
ýemreli taýpasyndan bolandygyny, tekeler Ahaly eýeländen soň onuň 
nohurlylara goşulandygyny belläpdir.
ÖWJI, ÖGEM
Alilileriň 
öwji
tiresiniň adyny A.P. Poseluýewskiý tirebaşynyň ady 
bilen baglanyşdyryp, onuň manysyny “öwünjeň” diýip düşündirýär. Alili 
taýpasynyň etnografiýasyny öwrenen K.Ataýew bolsa bu tiräniň Ahala 
Çärjew etraplaryndan göçüp gelendigini, etnik adynyň hem “galmagalçy” 
diýen manydadygyny ýazypdyr. Ýöne bu düşündirişleriň hakykata laýyk 
gelmeýändigini, aslynda bu sözüň “tire, taýpa” diýen manysyndaky ög 
diýen gadymy türki sözden emele gelendigini bellemelidiris. 
Ög
sözi 
og
(serediň: Oguz) diýen sözüň fonetik warianty bolup, onuň 
g
sesi soňra 
w
sesine öwrülipdir, yzyna-da 
–çy/-çi
goşulmasynyň fonetik öwüşgini 
bolan 
–ji
goşulypdyr (etnonimiýada 
–çy/-çi
goşulmasy 
–ly/-li
affiksiniň 
wezipesini ýerine ýetirýär). Diýmek, 
öwji
diýen etnonimiň manysy 
“topar”, “tire”, “taýpadaşlar” diýen manyda ýüze çykypdyr. Biziň bu 
pikirimizi ärsary taýpasynyň düzümine girýän ögem (ö:gem) urugynyň 
ady hem tassyklaýar. Ol ýatlanan ög sözünden we köplügi, jemi bildirýän 
–em
goşulmasyndan durýar.

---

178
ÖZBEK
Türkmenler bilen gan garyndaş we ýakyn goňşy bolan özbekleriň 
etnik ady bu halkyň özi ýaly gadymy däl, bu at XVI asyrda, ýagny 
Orta Aziýanyň köp bölegi 1505-nji ýylda Altyn Orda hany Şeýbany 
han tarapyndan basylyp alnandan soň döreýär. Ondan öň- häzirki 
Özbegistanda ýaşaýan halklara türkler diýlipdir ýa-da olaryň taýpa 
atlary tutulypdyr (gypjaklar, goňratlar, oguzlar, türkmenler we ş.m.). 
Magtymguly ýaly beýik şahyryň setirlerinde