Bayonlar totlam I

Im lo:  s o ' z   o x ir id a   « b »   u n d o s h i n i n g   ta laffuzi  v a   yozilishi  esla tila d i, 
aqlli,  sehrgar,  do'stlik,  tasanno
  s o ' z l a r i n i n g   im losi  u s t i d a   is h la n a d i.
K ish ila rn in g   ism i  b o s h   h a r f   bilan  yozilishi  eslatiladi.
Tahlil:  Y o 'l d o s h   b o b o   s a l o m - a l i k d a n   s o ' n g   nim ani  ay tib   b e r m o q c h i  
bo'ld i?  B o b o   a v v a l   n im a n i  b ilm o q c h i   b o 'ld i?   Karim,  Murod,  A s q a r l a r n i n g  
niyatlari  n i m a d a n   ib o r a t  e d i ?
81

---

S o ' z l a b   b e r i s h   v a   b a y o n   q i l i s h   u c h u n   reja:
1.  Yo'ldosh  bobo  kelib  qoldi.  Bolalar  undan  nimani  sradilar?
2.  Bobo  bolalardan  nimani  so'radi?
3.  Uch  o'rtoqning  niyati  nima  edi?
4.  Bobo  kimning  aqliga  tasanno  o'qidi  va  nima  qildi?
Hikoyadagi  birinchi  va  ikkinchi  gapni  bir-biriga  mazmunan  bog'lab
so'zlab  berish  va  yozishda  shu  payt,  uchinchi  gapni  to'rtinchi  gapga 
bog'lash  uchun so'ng so'zini  ishlatish  mumkinligi tushuntiriladi.  Matndagi 
tasanno o 'q idi so'z birikmasi,  barakalla  so'zi o'rnida qanday so'z ishlatish 
mumkin.  O 'ylab  ko'ring.
Z i y o f a t
Bir  kuni  Hotam  Toyi  ziyofat  berdi.  Yuzta  tuya,  ko'p  qo'zi  so'ydirdi. 
Ziyofatga  saroy  mirlarini  chaqirdi.  O 'zi  esa  ziyofatni  tashlab,  bir zarurat 
bilan  sahroga  chiqdi.
U  yerda  bir quchoq  yantoq  orqalab  kelayotgan  o'tinchini  ko'rdi. 
Hotam  Toyi  o'tinchiga  ziyofatdan  xabar  berdi.  Ziyofatga  borib, 
mehmon  bo'lishini  aytdi.
O 'tinchi  Hotamga  kulib  qaradi.  Birovning  g'aznasidan  ko'ra,  o'z  qo'l 
kuchi  bilan  bir  chaqa  topgani  yaxshiroq  ekanini  aytdi.
O 'tinchining  himmati  Hotamning  himmatidan  baland  edi.  (68  so'z, 
4 5 -5 5   so'z bo'lishi ham  mumkin.)
Im lo:  Hotam   Toyi,  him m ati  so'zlari  imlosi  ustida  ishlanadi.  Him m atli 
so'zining  ma'nosi  tushuntiriladi.
Tahlil:  O'tinchining  Hotamga  bergan  javobini  qanday  tushundingiz? 
Hotam  o'tinchiga to'g'ri  maslahat  berdimi?  Hotam  kimlarga ziyofat berdi? 
B a y o n   y o z i s h   u c h u n   s a v o l i a r   v a   t a y a n c h   s o 'z l a r :
(Yozishdan  oldin  quvchilarga  g'azna,  himmat so'zlarining  ma’nosi  tu­
shuntiriladi.)
1.  Hotam  Toyi  kimlar  uchun  ziyofat
saroy am irlari
berdi?
2.  Hotam  sahroda  kim ni  ko'rdi?
o'tin  orqalab,  o'tinchi
3.  Qachon  o'tinchi  H otam ga  kulib
ziyofatdan,  xabar,
qaradi?
mehmon
4.  Kim ning  himmati  baland  ekan?
g'aznasidan,  b ir chaqa
Nima  uchun?
82

---

K i c h k i n a   A r s l o n b e k n i n g   y o s h l i g i
Yoz.  Bolalar  suvda  cho'm ilayotgan  edilar.  Bir  kichkina  bola  suvda 
cho'ka  boshladi.  Uni  A rslonbek  degan  bola  ko'rib  qoldi.  U  darhol  o'zini 
suvga  otdi.
Oradan ancha vaqt o'tdi,  am m o Arslonbek suv yuziga chiqavermadi. 
Atrofdagilar tashvishlana  boshlashdi.
Bir  payt  yuzlari  loy  bolani  ko'tarib,  Arslonbek  suv  yuzida  paydo 
bo'ldi.  Uni  ko'rib  hamma  quvonib  ketdi.  Bolalar  Arslonbekning  suvdan 
chiqishiga  yordamlashdilar.
Bola behush edi.  Unga tez yordam  krsatildi. U o'ziga keldi. Bolaning 
ota-onasi  Arslonbekka  m innatdorchilik  bildirdi.
Ham m a  kichkina  A rslonbekning  m ardligiga  qoyil  qoldi.  (80  so'z, 
6 0 -6 5   so'z bo'lishi ham  mumkin.)
Im lo:  hech  biri,  darhol,  b ir  payt,  behush  so'zlari  imlosi  ustida 
ishlanadi.
T a h l i l :   Yozda  q a n d a y  fa lo k a t  yuz  berdi?  A tro fd a g i  b o la la r 
nim aga ju r ’at e tm a d ila r?   Q aysi  voqea  ham m ani  q uvontirdi?  Ham m a 
kim ga  qo yil  qoldi?
B a y o n   y o z i s h   u c h u n   s a v o l i a r   v a   t a y a n c h   s o 'z l a r :
1.  Yozda  qanday  voqea  yuz  berdi?