Баҳтли оила 1 Кириш

Жоҳилият даврида араб оиласи
Жоҳилият даврида оилаларнинг мустақил бир борлиқ эканлигини айтиш қийин. 
Инсонлар кўпроқ бир оилага эмас, бир қабилага мансуб ҳисобланарди. Ҳошим 
ўғиллари, Мутарриф ўғиллари, Лиҳб ўғиллари каби кўчманчи элатларга бўлинарди. 
Оилалар, асосан, патриархал эди. Қуллар ҳам оиланинг аъзоси ҳисобланарди. 
Қариндошлик муносабати деярли эрнинг уруғлари билангина қурилар эди. Эркак 
жангчи бўлгани учун доимо аёлдан олдин турарди. Эркаклар хоҳлаган сонда аёлларга 
уйланишлари ва хоҳлаган пайтда ажралишлари мумкин эди. Никоҳсиз яшаш ва турли 
хил уйланиш шакллари мавжуд эди. Араблар ўғил туғилса хурсандчилик қилишар, қиз 
4

---

туғилса, ғам чекар эдилар. Бу холат уларни қизларни тириклайин кўмиш даражасига 
олиб борган. Қуръони Каримда уларнинг бу разил ишлари шундай тасвирланади:
"Қачон бировларига қиз (кўргани ҳақида) хушхабар берилса, ғазабга тўлиб, юзлари 
қорайиб кетар. Ва у (қизни) хорлаган холида олиб қолиш ёки (тириклай) тупроққа
қориш (тўғрисида ўй суриб), ўзига хушхабар берилган нарсанинг (яъни қиз кўришнинг) 
"ёмон"лигидан (номус қилиб) одамлардан яшириниб олур. Огоҳ бўлингизки, улар (бу
қилмишлари билан) энг ёмон (яъни ноҳақ) ҳукм чиқарурлар".
Жоҳилият даврида аёллар ҳайз кўрган пайтларида эри улар билан бир хонада 
ўтирмас, бирга еб-ичмас, шу туфайли оилада аёлнинг аҳамияти йўқ эди. Уларга 
эркакларнинг жинсий эҳтиёжларини қондирувчи сифатида қаралар эди.
Қадимги Миср, Бобил, Хитой ва Ҳиндистонда аёлнинг оиладаги ўрни жуда 
аҳамиятли эди. Ҳатто Хитой ва Ҳиндистонда оила бошлиғи она эди. Лекин кейинчалик 
бу хусусиятлар сақланиб қолмаган.
Исломда оила
Исломда оила диний моҳиятга ҳам эга. Оила қуриш ҳаж каби ҳам молиявий, ҳам 
бадан ибодатдир. Баъзи олимлар оила қуриш нафл намозларидан фазилатлироқ 
деганлар.
Уйланишнинг шаръий, ақлий ва табиий сабаблари мавжуд. Оила қуришга 
ундайдиган бир қанча оят ва ҳадислар бор. Бундан ташқари инсон ўзидан сўнг 
наслининг давом этишини истайди. Бу эса фақат турмуш қуриш йўли билан бўлади. 
Бошқа тарафдан оила қуриш табиий эҳтиёждир. Аёл ва эркак табиатида мавжуд бўлган 
жинсий майлни шаръий йўл, яъни никоҳ билан қондириш шарт. Исломда никоҳдан 
ташқари бўлган жинсий алоқалар харом қилинган. Исломий оила дин ва насл-насабга 
таянади.