Batafsil bayon etilgan



Download 1,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet154/189
Sana30.12.2021
Hajmi1,65 Mb.
#98205
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   189
Bog'liq
xronologiya va metorologiy

 
89 
= 0,5786x10-
3m
) barmoqdan tortib to tosh va yog‘och (l yog‘och = 9000 m = 9 km)gacha bo'lgan 
o'lchov birliklarini o'z ichiga olgan tizim paydo bo‘ldi. 
№  Uzunlik o'lchov birliklari 
Birliklarning 
qari      
bo'yicha birliklari 
Birliklarning   XBT   bo'yicha 
qiymatlari. 
1  1 ishchi ot yoli 
1/864 
0,5786mm = 0,5786x10- 
3m
 
2  1 arpa doni=6 ishchi ot yoli 
1/144 
3,472mm=3,472xl0- 
3m
 
3  1 barmoq =6 arpa doni 
1/24 
20,832 mm=20,832x 10 
3m 
4  1 tutam = 4 barmoq 
1/6 
83,328 mm+83,33x10 
3m 
5  1 qari = 6 tutam 

499,968 mm 0,5 m 
6  1 qadam= 1 yo'l qari = l,5qari 
1,5 
74,9952 mm   0,75 m 
7  1  chaqirim  1200  qadam=  1200  yo'l 
qari=1800 qari 
1800 
900m =0,9 km 
8  1 shar =4000 qadam 
6000 
3000m = 3 km 
9  1 tosh =8000 qadam 
12000 
6000 m = 6 km 
10  1 yog'och /yig'och/ 12000 qadam 
18000 
9000 m=9 km 
(Jadval N.Axrorov kitobidan olingan). 
Shona  uchi-uzunlik  o'lchovi;  Farg'ona  viloyatida  gaz  o'lchov  birligini  aniqlashda 
qo'llaniladi. Qiymati qo'lning 4 ta barmog‘i eniga (taxm-6-7 sm ga) teng. 
Tanob  -  Eron  va  O'rta  Osiyo    davlatlarida,  xususan,  O'zbekiston    hududida  qo'llanilgan 
uzunlik  o'lchov  birligi.  17-asrda  qiymati  399  m  ga  teng  bo'lgan;  yer  maydonini  o'lchash  uchun 
qo'llanilgan yuza birligi  o‘rtacha qiymati 60x60 kv   gazga teng. Biroq o'lchami har xil bo'lgani 
uchun tanobning o'lchami har xil bo'ladi: a) 1 gaz 68,86 sm bo'lganda, 1 tanob =1707, 1 kv.m  
bo'lsa, 1 gaz = 70,68 sm bo'lganda 1 tanob =1798,44 kv.m bo'ladi; b) 1 gaz = 88,9 sm  ga teng 
bo'lganda 1 tanob = 2845,1562 kv.m bo'ladi; 
v)  gaz  =  40      barmoq  =  40x2,18  =87,2  sm      bo'lgandagi  qiymat  bo'yicha      aniqlangan 
2737,38 kv.m ga teng bo'lgan; g) 1 gaz = 106,68 sm bo'yicha aniqlangan. Tanob 4097,027  kv.m 
ga teng bo'lgan. 
Tanob  o'lchovi  qiymatlari  o'lkamizning  turli  joylarida  qanday  bo'lgan  quyida  ifodasini 
topgan: Xorazmda  1 tanob tomonlari 60 gazdan bo'lgan maydonga teng, ya‘ni 1 tanob = (60x60) 
gaz  =  3600  kv.  gaz.  Tanobning  yarmi  -yarim  tanob,  to'rtdan  bir  ulushi  o‘nsir,  sakkizdan  bir 
bo'lagi 40   agra deyilgan. (1/8   Tanob =40 ag‘ra ); tanobning 16 qismi (1/16 tanob=20 ag'ra ) 20 
ag'ra deyilgan va h.k mayda qiymatlarga bo'lingan. 
Bu tanob 1 gaz =106,68 sm hisobida olingan bo'lib , u metrlarda 1 tanob = 3600 kv gaz = 
4097,025 kv.m ga teng bo'ladi. Umuman Xorazmda gaz o'lchamini 1 gaz= 106 sm yoki gaz 58 -
59 sm qilib olinishiga qarab, asosan ikki xil qiymatli tanob qo'llaniladi. 
Ulardan    birinchisi  1  gaz  =  106  sm  da,  1  tanob  =  3600  kv.gaz  =  4044,96  kv.m  bo‘lsa, 
ikkinchisi  1  gaz  =  58  -  59  sm  da.  1  tanob  =3600  kv  gaz  =  (1211,04-1253,16)  kv.  m  bo‘ldi. 
Buxoro  va  Samarqandda  1  tanob  =  4097,02  kv.m  bo'lib,  u  1  gaz  =  106,68  sm.  bo'yicha 
aniqlangan.  Tanobni hisoblashda    «shox gazi» va «xon gazi» (1 gaz =106,68 sm qo'llanilgan. 
1872 -yil ma'lumotlariga qaraganda, Samarqandda 1 tanob = 1820,9 kv.m bo'lgan   (bunda 1 gaz 
= 71,12sm). 1874 yil ma'lumotlariga ko'ra Zarafshonda 1 tanob=2845,1562 kv.m bo'lgan (bunda 
1 gaz = 88,9 sm). 1927 yil ma'lumotlariga ko'ra Buxoro va Samarqandda 1 tanob = 2737,38 kv.m 
bo'lgan.  (bunda  1  gaz  =  40  barmoq  40x2,18sm=87,2  sm).  Yuqorida    keltirilgan  tanob  o'lchov  
birliklaridan  Samarqand    va  Buxoroda,  Zarafshon  vodiysida,  shuningdek,  Xo'jand  atrofida  eng 
ko'p qo'llanilgan gaz= 88,9 sm bo'yicha hisoblanilgan. 1 tanob = (60x60) gaz =2845,1562 kv.m 



Download 1,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   189




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish